Transfer technologii wspiera cały cykl życia innowacji – od jej powstania, poprzez ochronę praw własności przemysłowej, aż po komercjalizację i rozpowszechnienie na rynku. Prawa te są istotnym narzędziem na etapie badań i rozwoju, pozwalając instytucjom naukowym zachować kontrolę nad wynikami pracy oraz zgodność ich wykorzystania z misją i wartościami organizacji. Jednocześnie stanowią silne narzędzie biznesowe, umożliwiające budowanie pozycji rynkowej i przyciąganie partnerów, a także uzyskanie zwrotu z inwestycji poprzez współpracę rozwojową lub umowy licencyjne.
Budowanie partnerstw na rzecz innowacji wpisuje się w nurt badań nad zrównoważonym wzrostem gospodarczym napędzanym innowacjami. Tegoroczna Nagroda Nobla z ekonomii, przyznana Joelowi Mokyrowi, Philippe’owi Aghionowi i Peterowi Howittowi, potwierdza znaczenie innowacji i tzw. twórczej destrukcji technologicznej jako podstaw długotrwałego wzrostu gospodarczego i dobrobytu społecznego.
W gospodarce opartej na wiedzy kluczowa jest współpraca nauki i biznesu, wspierająca komercjalizację wyników badań i wdrażanie nowoczesnych technologii. W Polsce istotną rolę w tym procesie odgrywają Porozumienie Akademickich Centrów Transferu Technologii (PACTT), Porozumienie Spółek Celowych (PSC) oraz wyspecjalizowane jednostki uczelniane zajmujące się transferem wiedzy.
PACTT to ogólnopolska sieć zrzeszająca ponad 106 ośrodków zajmujących się transferem technologii i wiedzy. Jej misją jest wspieranie współpracy między nauką a gospodarką oraz rozwój kompetencji w zakresie komercjalizacji.
PSC skupia ponad 37 spółek celowych działających przy instytucjach naukowych. Spółki te odpowiadają za wdrażanie wyników badań na zlecenie biznesu oraz tworzenie akademickich start-upów typu spin-off, zakładanych przez naukowców, doktorantów i absolwentów.
Aby proces transferu technologii był skuteczny, uczelnie muszą funkcjonować w sprawnym ekosystemie innowacji, obejmującym instytucje naukowe, przemysłowe i rządowe oraz odpowiednie zasoby – kapitał ludzki, zaplecze finansowe i struktury wsparcia. Taki ekosystem umożliwia łączenie wiedzy i zasobów w celu wspólnego tworzenia innowacji dla rozwoju regionalnego i gospodarczego.
Kluczowe dla powodzenia transferu technologii są:
- firmy gotowe inwestować czas i środki w rozwój własności intelektualnej,
- rynek przygotowany do przyjęcia nowych produktów,
- zdolność przedsiębiorstw do absorpcji i wykorzystania nowej wiedzy.
Jednocześnie uczelnie, jako organizacje non profit, napotykają wyzwania związane z realiami rynkowymi. Przykładem skutecznego ich przezwyciężania jest projekt „Laboratorium innowatora – strefa kreatywnych pomysłów”, realizowany przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (PACTT). Program oferuje kompleksowe wsparcie mentoringowe dla osób rozwijających innowacyjne produkty i planujących założenie start-upów. To przykład udanego partnerstwa nauki i biznesu na rzecz rozwoju przedsiębiorczości.
Kolejnym wyzwaniem jest wprowadzenie na rynek technologii o wysokim potencjale. Wymaga to identyfikacji odpowiednich rynków, pozyskania partnerów zdolnych do dalszego rozwoju i dystrybucji produktów oraz skutecznej komunikacji z konsumentami.
Strategia komercjalizacji własności intelektualnej różni się w poszczególnych uczelniach, jednak zwykle obejmuje następujące etapy:
- zgłoszenie wynalazku do centrum transferu technologii,
- ocenę techniczną i rynkową,
- uzyskanie ochrony patentowej,
- przygotowanie biznesplanu,
- promocję własności intelektualnej,
- licencjonowanie lub sprzedaż,
- rozwój produktu i komercjalizację.
Integracja działań ośrodków skupionych wokół PACTT i PSC tworzy w Polsce coraz bardziej spójny system wspierający innowacje – od pomysłu po wdrożenie rynkowe. Inicjatywy takie jak unijny program #EUInnovateTogether pokazują, jak skuteczna może być współpraca transgraniczna i interdyscyplinarna.
Wyzwanie na przyszłość stanowi dalsze wzmacnianie ekosystemu innowacji oraz skalowanie dobrych praktyk. Rosnąca liczba aktywnych inicjatyw i coraz silniejsza pozycja polskich ośrodków transferu technologii potwierdzają, że budowanie partnerstw na rzecz innowacji ma solidne podstawy i może w istotny sposób wspierać rozwój gospodarczy kraju w nadchodzących latach.
Opinia eksperta
dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska prezes Urzędu Patentowego RP
Budowanie partnerstw na rzecz innowacji stanowi kluczowy element skutecznego rozwoju organizacji w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu gospodarczym. Tego typu współpraca opiera się na łączeniu potencjałów różnych podmiotów – przedsiębiorstw, instytucji naukowych, organizacji pozarządowych oraz administracji publicznej – w celu tworzenia i wdrażania nowatorskich rozwiązań technologicznych, organizacyjnych czy społecznych. Partnerzy dzielą się zasobami, wiedzą oraz doświadczeniem, co pozwala na szybsze generowanie pomysłów, redukcję ryzyka oraz skuteczniejsze komercjalizowanie wyników badań. Urząd Patentowy RP jest istotnym ogniwem ekosystemu innowacyjności w Polsce. Aktywnie współpracujemy ze środowiskami transferu technologii, w tym z PACTT i PSC, wiedząc, że nasza wspólna wiedza i działalność tworzą komplementarną całość. Podstawą skutecznego rozwoju transferu technologii są prawa własności przemysłowej. Patent to nie tylko jedyny skuteczny nośnik innowacji z nauki do biznesu, ale także podstawa licencji i wyceny wartości innowacji.
