Koniec z polityką kłótliwości

[b]Rz: Czy zwycięstwo Bronisława Komorowskiego umocni pozycję Polski w Unii Europejskiej? Tak twierdzą zwolennicy PO. A pan?[/b]

[b]Aleksander Smolar:[/b] W porównaniu z burzliwą kohabitacją Lecha Kaczyńskiego z rządem Donalda Tuska na pewno będziemy bardziej przewidywalnym partnerem. Zresztą, już w ciągu ostatnich miesięcy współpraca między ośrodkiem prezydenckim a rządem się poprawiła, nie mieliśmy już kłótni o samolot, doszło do podpisania traktatu lizbońskiego. Nadal trudno jednak było ukryć zasadniczą rozbieżność między politycznymi wizjami i metodami działania prezydenta i rządu. Wygrana Komorowskiego gwarantuje lepszą współpracę pomiędzy dwoma ośrodkami, a więc i skuteczniejszą realizację wyznaczonych w polityce zagranicznej celów.

[wyimek]W kraju nie docenia się, jak wzrosła rola Polski, jak poprawił się nasz obraz w całej Europie w ostatnich latach[/wyimek]

[b]Zadowoleni byli też zachodnioeuropejscy politycy i komentatorzy. Dziwi to pana?[/b]

To prawda, nie przypominam sobie zbyt wielu wyrazów poparcia dla Jarosława Kaczyńskiego. To jednak zrozumiałe, jeśli przypomnieć sobie sposób prowadzenia polityki zagranicznej przez rząd PiS i prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Czas ten cechowała narastająca samoizolacja Polski (poza stosunkami z Ukrainą, Gruzją i Litwą). W stosunkach z Niemcami i Rosją dominowała polityka gestów i nadętej godności (zwana asertywnością); rozrachunki historyczne zastępowały politykę zagraniczną. Ową politykę godności i kłótliwości dobrze ilustrują dwa fakty: zerwanie szczytu Trójkąta Weimarskiego z powodu satyrycznego artykułu w drugorzędnej gazecie niemieckiej i „neutralny grunt” jako warunek spotkania z ówczesnym prezydentem Rosji. Inicjatywa zakończona okrutną drwiną ze strony Putina, który zaproponował spotkanie w Mińsku, u Łukaszenki. Z aprobatą przyjmując posłanie prezesa Jarosława Kaczyńskiego do Rosjan po katastrofie w Smoleńsku, warto przypomnieć jego ostrą krytykę pod adresem Donalda Tuska za zaproszenie Władimira Putina do Polski na obchody 60. rocznicy wybuchu wojny.

[b]A może to dlatego, że projekt polityki europejskiej braci Kaczyńskich, zakładający upodmiotowienie mniejszych państw i zacieśnienie współpracy między krajami Europy Środkowo-Wschodniej, zagraża interesom państw starej Unii?[/b]

Nadrzędną ideą polityki braci Kaczyńskich był bezwzględny priorytet dla sojuszu z USA oraz przywiązanie do piłsudczykowskiej idei międzymorza, czyli sojuszu państw znajdujących się pomiędzy Rosją a Niemcami (od Skandynawii po Bałkany, wraz z Ukrainą i państwami kaukaskimi). Stawianie na pełne utożsamienie z USA było zawsze naiwne, załamało się całkowicie wraz z globalnymi zmianami, światem nowych wyzwań, ewolucją polityki Waszyngtonu, odwracaniem się USA od Europy.

Jeżeli chodzi o państwa naszego regionu, to ich interesy są bardzo rozbieżne i chętniej od sojuszy regionalnych szukają porozumienia z „metropoliami” starej Unii czy z Rosją (w sprawach energetycznych). Nawet największy przyjaciel w Unii Lecha Kaczyńskiego, prezydent Czech Vaclav Klaus, prowadził zdecydowanie prorosyjską politykę, m.in. sprzeciwiając poszerzeniu NATO na wschód. Zresztą rząd Platformy wykazał również większą zdolność budowania koalicji państw Europy Środkowo-Wschodniej w obronie ich wspólnych interesów (np. w sprawach ekologicznych czy polityki Unii w czasie kryzysu).

[b]Nie widzi pan żadnych jasnych stron projektu europejskiego Lecha Kaczyńskiego?[/b]

Rzeczą pozytywną był priorytet przyznany polityce energetycznej, chociaż w praktyce niewiele zrobiono. Interesująca była inicjatywa Jarosława Kaczyńskiego budowania wspólnych europejskich sił obronnych, chociaż dziś temu zaprzecza (ze względu na proponowane przez niego ich finansowanie ze środków przeznaczonych dotychczas na rolnictwo). W obu przypadkach propozycje zgłoszone na forum europejskim, formalnie czy też nie, raziły amatorszczyzną.

Oddając Kaczyńskim sprawiedliwość, trzeba przyznać, że wiele niepowodzeń w ich polityce zagranicznej wynikło z głębokich zmian w Europie i na świecie, których nie potrafili dostrzec.