„Szerokie karki", będące synonimem zorganizowanej przestępczości, definitywnie odeszły do przeszłości. Dzisiaj dominują wyspecjalizowane gangi „białych kołnierzyków", których rozbijanie jest nieporównanie trudniejsze i stanowi wyzwanie dla służb.
– Takie grupy wykorzystują luki w prawie, mają na usługach prawników i coraz częściej prowadzą przestępczość transgraniczną. Główną działalność lokują w Polsce, a zyski wyprowadzają za granicą – mówi dr Krzysztof Liedel, ekspert ds. terroryzmu i zorganizowanej przestępczości, i potwierdza, że jej współczesne oblicze zdecydowanie różni się od tego sprzed lat.
Międzynarodowe składy
Wiedzy o tym dostarcza raport Centralnego Biura Śledczego Policji, podsumowujący ubiegły rok. Co z niego wynika?
W 2019 roku w kraju działało 811 zorganizowanych grup przestępczych – to o 69 mniej niż w roku poprzednim. Dominujące były rodzime gangi – było ich 666 (o 76 mniej). Podobny był stan grup międzynarodowych (tych było 130), za to więcej działało gangów rosyjskojęzycznych (wzrost z 5 do 9).
Przeczytaj także: Zyski mafii trzy razy większe niż policyjne konfiskaty
Raport CBŚP potwierdza, że zorganizowana przestępczość mocniej „wchodzi" w nadużycia gospodarcze: były one domeną 317 gangów – to o 25 więcej niż w roku poprzednim. Kryją się za tym wielkie oszustwa na VAT (w największej z tego typu sprawie straty mają sięgać ok. 700 mln zł), akcyzie, ale są to też np. wyłudzenia unijnych dotacji.
Narkobiznes w cenie
Ta sama skala dotyczy grup, które żyją z przestępstw kryminalnych (było ich 130). Zwijają się za to gangi o profilu multiprzestępczym, chwytające się różnych lewych interesów (było ich 69, o 23 mniej).
Poznaj najlepsze samorządy w Polsce
Co może zaskakiwać, to że mniej grup trudniło się narkobiznesem – łącznie 295, to spadek o 79. Jednak – jak zauważają policjanci – są lepiej zorganizowane, działają ponad granicami, a w imię wspólnych interesów dogadują się ludzie różnych narodowości.
– W ramach międzynarodowych, wspólnych z Europolem operacji coraz częściej jednorazowo przejmujemy tony narkotyków – przyznaje Iwona Jurkiewicz, rzeczniczka CBŚP.
Wymowny przykład: w ostatniej, pod nazwą „Przebudzenie mocy", CBŚP i Guardia Civil zatrzymały 63 osoby i przejęły tonę narkotyków. W gangu, który działał w Hiszpanii, Niemczech, Francji, Polsce i innych krajach unijnych byli Polacy, Hiszpanie, Marokańczycy i Litwini. Grupę rozbiło CBŚP przy wsparciu Europolu i Eurojustu. Zlikwidowali w Hiszpanii 18 plantacji konopi, z których można było uzyskać 1,5 tony marihuany – gotowy narkotyk wart w hurcie 45 mln zł, co pokazuje skalę zysków. Na trop wpadli policjanci z zarządu CBŚP w Olsztynie.
Zajęte majątki na 2 mld
W krajowych i międzynarodowych operacjach w zeszłym roku CBŚP rozbiło 182 gangów (o 5 mniej). Blisko 3,8 tys. podejrzanych usłyszało zarzuty – z czego częściej niż co drugi dotyczący udziału w zorganizowanej grupie przestępczej lub kierowania nią. Specjalistyczna policyjna formacja zlikwidowała 20 fabryk papierosów i tyle samo miejsc produkcji krajanki, przejęła też ponad 7 ton narkotyków.
Jednak „batem" na przestępców może być pozbawianie ich zysków z lewych interesów.
To idzie lepiej, jednak gangsterzy póki co wciąż są o krok przed służbami. – Rekordowe było zabezpieczenie mienia należącego do liderów i członków grup – ponad 2,1 mld zł, czyli o 250 proc. więcej niż w roku poprzednim. To nasz priorytet – zaznacza Iwona Jurkiewicz.
– Ponieważ przestępczość gospodarcza, obok narkotykowej, przynosi sprawcom największe zyski, można się spodziewać, że będzie się rozwijała – zaznacza Krzysztof Liedel.
Prof. Brunon Hołyst ocenia: – Pozbawianie przestępczych bossów majątków jest dla nich bardziej dotkliwe niż grożące im kary. Problem tylko w tym, by ustalić, gdzie ukryli ten majątek. W USA skuteczność w tym zakresie jest duża, jednak tam konfiskata rozszerzona funkcjonuje od lat, mają wypracowane procedury i doświadczenie – zaznacza prof. Hołyst.
