Niesłuszne aresztowania kosztują coraz więcej

W pierwszym półroczu 2007 r. średnie odszkodowanie za nieuzasadnione aresztowanie wyniosło blisko 19 tys. zł. Lista osób żądających odszkodowań się wydłuża

Aktualizacja: 04.12.2007 09:40 Publikacja: 04.12.2007 00:36

Niesłuszne aresztowania kosztują coraz więcej

Foto: Rzeczpospolita

Skargi na niesłuszne aresztowanie trafiają nie tylko do krajowych sądów, ale również do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ostatnich ośmiu latach wpłynęło ich do Strasburga ponad 100. Tam przyznaje się znacznie wyższe rekompensaty od zasądzanych u nas.

W Polsce jedno z najwyższych odszkodowań (200 tys. zł) dostał wdowiec podejrzewany o zamordowanie żony i dwóch córek. W innych sprawach sądy nie były już tak hojne: 6 tys. zł otrzymał Piotr K., oskarżony o udział w linczu we Włodowie, który po dwóch miesiącach opuścił areszt oczyszczony z zarzutów. Tylko 1400 zł przyznano Zdzisławowi B. za 72 dni spędzone w zagranicznych aresztach. Mimo dużej rozpiętości zasądzanych kwot wysokość odszkodowań z roku na rok rośnie.

W 2006 r. do sądów wpłynęło 577 wniosków o przyznanie rekompensat za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. W 294 wypadkach zasądzono odszkodowania na ponad 5 mln zł, czyli średnio po 18 330 zł. Ze wszystkich uwzględnionych przypadków ponad 80 proc dotyczyło niesłusznego tymczasowego aresztowania. Z tego tytułu zasądzono łącznie ponad 4, 8 mln zł, czyli średnio 18 480 zł. Podobnie było w pierwszej połowie tego roku. Średnio zasądzone odszkodowanie wyniosło 18 700 zł.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone niesłusznym pozbawieniem wolności określa kodeks postępowania karnego (rozdział 58). Należne z tego tytułu odszkodowanie ma charakter roszczeń cywilnych dochodzonych w postępowaniu karnym. Przysługuje za: niesłuszne skazanie; niesłuszne zastosowanie środka zabezpieczającego; niewątpliwie niesłuszne aresztowanie lub zatrzymanie. Co ustawodawca miał na myśli, pisząc o niewątpliwie niesłusznym aresztowaniu?

200 tys. zł tyle dostał wdowiec niesłusznie aresztowany pod zarzutem zamordowania najbliższej rodziny

– Oznacza to ni mniej, ni więcej tylko to, że nie było potrzebne – tłumaczy „Rz” prof. Zbigniew Hołda z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Albo więc sąd umorzył postępowanie, albo uniewinnił podsądnego, albo skazał go na karę niższą, niż odsiedział on w areszcie.

O tym, że tymczasowe aresztowanie jest stosowane u nas zbyt często i trwa zbyt długo, pisał niedawno w raporcie Janusz Kochanowski, rzecznik praw obywatelskich. To niejedyny głos w tej sprawie. Fundacja Helsińska chce monitorować ich stosowanie w Polsce.

W tym celu rozesłała właśnie do prezesów wszystkich 11 sądów apelacyjnych stosowne propozycje. Dołączyła do nich zbiór zasad dotyczących tymczasowego aresztowania, a wynikających z orzecznictwa ETPC w Strasburgu. Liczy na to, że zasady zostaną przekazane sędziom sądów karnych i będą podstawą przeprowadzenia weryfikacji stosowania tego środka zapobiegawczego w latach 2006 – 2007. Powinny też być brane pod uwagę przy podejmowaniu kolejnych postanowień o zastosowaniu lub przedłużeniu tymczasowego aresztowania. A problem jest poważny. Najwięcej spraw w Strasburgu przeciwko Polsce dotyczy zarzutów przewlekłości tymczasowego aresztu (108 wyroków w latach 1999 – 2006) oraz przewlekłości postępowania sądowego (210 wyroków w latach 1999 – 2006).

Adwokat Bogdana Słupska-Uczkiewicz, która często staje przed Trybunałem w Strasburgu, mówi, że sądy w Polsce niejednokrotnie automatycznie stosują areszty. A rząd polski w oficjalnych odpowiedziach argumentuje, że waga czynu zarzuconego oskarżonemu uzasadnia stosowanie tymczasowego aresztowania przez cały czas trwania postępowania.

Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025: język polski. Odpowiedzi i arkusze CKE
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025: matematyka - poziom podstawowy. Odpowiedzi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Zawody prawnicze
Egzaminy prawnicze 2025. Z tymi zagadnieniami zdający mieli największe problemy
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Lenovo i Motorola dalej rosną na polskim rynku