"Nawet najwyższy mandat trzeba będzie wyegzekwować"

Pamięta pan, kiedy został ostatni raz poddany zwykłej tzw. prewencyjnej kontroli drogowej?

Poza taką kontrolą w ramach akcji „Trzeźwy poranek" kilka lat temu, to nie pamiętam. Chyba ponad 20 lat temu.

A dużo pan jeździ czy jest pan raczej „niedzielnym kierowcą"?

Jeżdżę bardzo dużo.

Pytam nie bez powodu. Ostatnio w mediach głośno jest o dziennikarzu z popularnej stacji, który przez sześć lat jeździł bez prawa jazdy i nikt go w tym czasie nie zatrzymał do kontroli drogowej. Wielu osobom wydaje się to wręcz niemożliwe. A pana to dziwi?

Ależ skąd. Tych kontroli faktycznie na drogach nie ma. Trafić na taką to jak wygrać czwórkę w totolotka.

Gdyby takie prewencyjne kontrole były częstsze, to może na drogach byłoby bezpieczniej, a kierowcy bez uprawnień musieliby się przesiąść na fotel pasażera.

Oczywiście, że tak by było. W walce o bezpieczne drogi prewencja jest bardzo istotnym czynnikiem. Kiedy byłem jeszcze w służbie, to zgodnie z zaleceniem Unii Europejskiej 10 proc. policjantów komend wojewódzkich miało pełnić służbę na drogach. Tylko w jednym województwie tak było. Nie wiem, jak jest teraz, ale nie widać patroli ruchu drogowego na naszych drogach.

A przykład, który pani przytacza, jest tego dowodem.

O bezpieczeństwie na drogach rozmawiamy nie bez powodu. Prezydent Andrzej Duda podpisał właśnie nowelę Prawa o ruchu drogowym. Ma ona wejść w życie 1 stycznia 2022 r. Szykuje się w niej nie lada rewolucja w karaniu kierowców. Mandaty będą dużo wyższe niż do tej pory. Przykład? Przekroczenie dopuszczalnej prędkości o ponad 30 km/h będzie oznaczać mandat w wysokości co najmniej 800 zł. Stawka mandatu może wzrosnąć nawet do kilku tys. zł, gdy znacząco przekroczymy dopuszczalną prędkość. Ponadto maksymalna wysokość grzywny urośnie z 5 tys. zł do 30 tys. zł. Dojdzie też do zaostrzenia odpowiedzialności w wielu innych sprawach. Czy to właściwy kierunek w walce o poprawę bezpieczeństwa na drogach?

Nie mam żadnych wątpliwości, że kierowców za wykroczenia należy karać. Problem w tym, żeby ich karać dolegliwie, ale i realnie. Nie jest sztuką wystawić jak najwyższy mandat. Trzeba go przecież jeszcze potem wyegzekwować. I to jest dopiero sedno ukarania. Z czasem, kiedy już poprawimy egzekucję, może się okazać, że część ukaranych surowo kierowców będzie trafiać do aresztu, by ponieść konsekwencje nieuiszczonego mandatu. I w ten sposób pojawi się, obok alimenciarzy, kolejna grupa ukaranych trafiających za kraty. A przecież nie o to chodzi. Może się zresztą także okazać, że sądy wcale nie będą sięgać po najwyższe kary.

Czytaj więcej

Prawo drogowe

Mandaty - ile, za co od 1 stycznia 2022 r.

Sejm przegłosował wczoraj ostateczny kształt nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, która podwyższa kary za wykroczenia na drogach. Już od 1 stycznia za przekroczenie prędkości o 30 km/h zapłacimy 800 zł mandatu, a najwyższa kara, jaką będzie mógł nałożyć policjant wyniesie 5 tys. zł.

Uważa pan więc, że kary powinny być niższe?

Tego nie powiedziałem. Moim zdaniem w trosce o bezpieczeństwo, wszelkie bezpieczeństwo, nie tylko na drodze, najważniejsza jest nieuchronność kary, a nie jej wysokość. Podam prosty przykład. Mamy bardzo wysokie kary za zabójstwo, a przecież są sprawcy, których one nie odstraszają. Podobnie jest na drodze. Kierowca, który w szaleńczy sposób porusza się po drogach, nie bierze pod uwagę, że zostanie złapany. A dlaczego? Tu wracamy do początku rozmowy. Kontroli drogowych jest stanowczo za mało. A kto miałby ich weryfikować, jak nie drogówka?

A punkty karne, które otrzymują kierowcy obok mandatu spełniają swoją rolę?

Oczywiście, że tak. W ten sposób kara jest podwójna. Dla wielu zresztą punkty karne są bardziej dolegliwe niż wysokość mandatu. Policjanci nieraz słyszą od zatrzymanego kierowcy, że woli zapłacić wyższy mandat, ale bez naliczenia mu punktów karnych. A przecież to niemożliwe. Punkty karne są przypisane za konkretne wykroczenia na drodze i są obowiązkowe, obok mandatu.

Te ostatnie będą się teraz kasować po upływie dwóch lat od popełnienia wykroczenia. Dziś jeszcze dzieje się to szybciej – po roku od wykroczenia. To dobra zmiana?

Uważam, że tak. W ten sposób kierowca, który ma już na swoim koncie punkty karne, musi się dłużej pilnować na drodze. A to oznacza, że będzie, a przynajmniej powinien, jeździć bezpieczniej.

15 zamiast obecnych 10 punktów karnych za najpoważniejsze wykroczenia oznacza, że niezdyscyplinowany kierowca w krótkim czasie może osiągnąć limit dopuszczalnych 24 pkt. To krok w dobrym kierunku?

Uważam, że bardzo dobry. Szczególnie w przypadku wykroczeń popełnianych wobec pieszych. Oni jako uczestnicy ruchu drogowego powinni być najmocniej chronieni. Każdy kierowca bywa przecież także pieszym. To zmiana w interesie nas wszystkich.

Wspomniał pan o słabej ściągalności mandatów. Da się coś z tym zrobić?

Podejmowane są różne próby. Jedne lepsze, drugie gorsze. Widać lekką poprawę, ale to dzieje się – niestety – bardzo powoli.

W przepisach, które wkrótce wejdą w życie, pojawi się zasada, że niezapłacony mandat będzie ścigany przez urzędy skarbowe, najczęściej z nadpłaty podatku...

I to jest bardzo dobry pomysł. Ale musimy mieć świadomość, że... dziurawy. Poza tą możliwością pozostaną osoby, które nadpłaty podatku nie mają lub pracują „na czarno". I znów mamy lukę. A to oznacza, że pojawia się potencjalna grupa ukaranych, w przypadku których egzekucja nie zadziała.

A fakt likwidacji szkoleń redukujących punkty karne ma szansę poprawić bezpieczeństwo? Zdania ekspertów do spraw bezpieczeństwa są w tej sprawie podzielone.

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Z jednej strony bowiem taki udział w dodatkowym i płatnym szkoleniu nastawionym na bezpieczeństwo może być cenną lekcją przynajmniej dla niektórych kierowców. Z drugiej strony jednak widać, że na wielu z takich kursów pojawia się stałe grono bywalców, którzy taką formę „kasowania" punktów traktują jako naturalny sposób pozbycia się kłopotu. Przynajmniej na jakiś czas – do następnego kursu. Jak widać, trudno znaleźć złoty środek. Co nie oznacza, że nie powinno próbować się go znaleźć.

A jak pan ocenia powiązanie liczby punktów karnych z wysokością składki OC?

Bardzo pozytywnie. To wybór każdego kierowcy, czy chce płacić więcej czy nie.

Jeśli jeździ zgodnie z przepisami, może nawet liczyć na promocyjną stawkę.

Od kilku lat kierowcy, którzy trafiają przed sąd za spowodowanie kolizji pod wpływem alkoholu czy narkotyków, płacą obowiązkowe nawiązki na rzecz ofiar wypadków. Teraz może ich być więcej. Czy tak rzeczywiście będzie?

Czas pokaże. Mam nadzieję, że tak rzeczywiście będzie. Ale... znamy już taki Fundusz, który miał wspierać ofiary, a pieniądze szły zupełnie gdzie indziej. Oczywiście, że pokrzywdzonym takie wsparcie się należy. Ale nie możemy zapominać o inwestycjach w bezpieczeństwo, zmianach infrastruktury drogowej. Myślę o doświetleniu przejść dla pieszych, progach zwalniających itd. Na takie inwestycje powinny iść pieniądze z mandatów, a nie na tworzenie kolejnych urzędów i biurokrację. Od tego z pewnością nie zrobi się bezpieczniej.

Powoli do takich zmian w infrastrukturze drogowej jednak dochodzi.