Młodzi wynalazcy? Prezes Urzędu Patentowego: prawo ich chroni, mają duże możliwości

Jest pani członkinią kapituły konkursu „Rzeczpospolitej” na młodego wynalazcę roku. Czy w ogóle w Polsce warto pracować nad technicznymi innowacjami, skoro w powszechnym rozumieniu to domena najbardziej rozwiniętych krajów i central wielkich koncernów?

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Polskie patenty są na fali. Młodzi wynalazcy w konkursie "Rzeczpospolitej"

Urząd Patentowy w ostatnich pięciu latach przyjął najwięcej wniosków o patenty w obszarze inżynie...

Do urzędu, którym kieruję trafia rocznie prawie 5 tys. wniosków o ochronę wynalazków i wzorów użytkowych. Świadczy to o tym, że także w naszym kraju są ludzie, którzy starają się wymyślać nowe rozwiązania i usprawniać procesy. Wbrew pozorom, mamy się czym pochwalić, bo patenty, których udzielamy, dotyczą bardzo różnych dziedzin nauki i przemysłu: od części do pojazdów kosmicznych po kremy na zmarszczki. Co więcej, polski przemysł kosmetyczny jest całkiem dobrze rozwinięty, wiele rodzimych firm ma silną markę w kraju i za granicą. Dzieje się tak między innymi właśnie za sprawą inwestowania w rozwój własnych wynalazków. Nie każdy patent musi od razu dotyczyć spraw kosmicznych.

Przed pół wiekiem głośno było o polskim inżynierze Mieczysławie Bekkerze, który kierował zespołem konstruującym pojazd dla amerykańskich astronautów do poruszania się po Księżycu. Czy dziś też wynalazcy mają szanse na podobna karierę?

Wtedy inżynier Bekker mógł to osiągnąć, bo pracował na emigracji. Dziś nie trzeba wyjeżdżać do Ameryki, by skonstruować przedmioty produkowane i używane na całym świecie. Oczywiście w ostatnich latach głośno było o młodych konstruktorach, którzy współtworzyli marsjański łazik. Jednak żeby zejść z kosmosu na Ziemię, podam przykład pani Olgi Malinkiewicz, urodzonej w 1982 r. współzałożycielki i dyrektorki technologicznej Saule Technologies. Wraz ze swoim zespołem wynalazła nową technologię drukowania elastycznych ogniw słonecznych tak lekkich, że metr kwadratowy można bez wysiłku utrzymać między dwoma palcami. Są one elastyczne niemal jak kartka papieru. Wytwarza się je z użyciem półprzewodnika zwanego perowskitem. Jego wyjątkowe właściwości pozwalają na generowanie energii zarówno ze światła słonecznego, jak i sztucznego, otwierając szerokie możliwości zastosowań. Olga znalazła się w gronie tegorocznych finalistów Nagrody Europejskiego Wynalazcy przyznawanej przez Europejski Urząd Patentowy.

Czytaj więcej

Prawnicy

Urząd Patentowy RP uznany siódmym najbardziej innowacyjnym urzędem patentowym świata

W tegorocznej edycji redakcja zbadano 50 urzędów, analizując rożne wskaźniki, w tym: skuteczność...

Jaka jest najlepsza droga dla młodych ludzi z talentem wynalazczym, by swoje myśli przekuli na innowację, która znajdzie zastosowanie i da im zarobić?

Najwięcej szans zapewnia praca w zespołach badawczych na uczelniach, w dużych firmach z własnymi centrami badawczymi. Jest też wielu młodych ludzi, którzy zakładają własne firmy, start-upy, zaczynając swój rozwój niemalże w garażach. W dzisiejszych realiach zazwyczaj droga do stworzenia istotnego dla świata wynalazku odbywa się dzięki pracy zespołowej. Warto zatem łączyć siły i poszukiwać dobrych partnerów skłonnych współfinansować prace badawcze. Jest też sporo programów finansowych z Unii Europejskiej oferujących wsparcie dla rozwijających się firm technologicznych.

Jaką rolę w rozwoju takiej wynalazczości pełni Urząd Patentowy?

Gdy powstanie wynalazek otrzymuję on ochronę prawną, tak by nikt nieuprawniony nie mógł się nim posługiwać. Taka ochrona trwa 20 lat, a w przypadku farmaceutyków nawet 25 lat. Urząd Patentowy RP gwarantuje ochronę na terenie Polski. Jeśli jednak wynalazcy zależy, by jego patent był ważny w całej Europie, powinien zgłosić go także w Europejskim Urzędzie Patentowym w Monachium. Udzielane tam patenty mogą być chronione we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, a także w innych krajach Europy i Azji – w sumie w 39 krajach.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Szukamy polskiego Sama Altmana. Rusza nasz konkurs Młody Wynalazca

Uczelnie, instytuty, a nawet prywatne garaże pełne są młodych innowacyjnych Polaków. Warto dostrz...

Jak się starać o ochronę patentową w kierowanym przez panią urzędzie?

Cała procedura jest opisana na stronie internetowej uprp.gov.pl. Znajduje się tam interaktywny formularz prowadzący zgłaszającego krok po kroku. Najważniejsze jest opisanie samego wynalazku, określenie zgłaszającego oraz tzw. zastrzeżenia patentowe, czyli określenie zakresu ochrony.

Wielu młodych wynalazców takie patenty sprzedaje wraz ze swoimi start-upami, a nabywcami są wielkie firmy, które zarabiają potem na takich patentach znacznie większe pieniądze. Warto?

Często taka oferta kupna wydaje się młodemu człowiekowi bardzo atrakcyjna. Może się jednak okazać, że na patencie można zarabiać w inny sposób niż go sprzedając. Istnieje możliwość udzielania licencji – tak w kraju, jak i za granicą. Podobnie jest z posiadaniem kamienicy: można ją sprzedać albo wynajmować w niej mieszkania przez wiele lat. Ta pierwsza opcja zapewnia jednorazowo kuszącą kwotę kilkunastu milionów złotych, ale ta druga opcja, w perspektywie wielu lat – oferuje nawet znacznie więcej.

A jeśli młody wynalazca trafi do zespołu w centrum badawczo-rozwojowym wielkiej firmy i będzie współtwórcą patentu, to czy wciąż ma szansę na zarobienie na nim więcej, niż tylko zwykłe wynagrodzenie za pracę? Czy jego nazwisko nie zniknie w korporacyjnej machinie?

Takie zespoły rzeczywiście tworzą już w Polsce różne światowe koncerny, czy to farmaceutyczne czy elektroniczne. Praca w centrach badawczo-rozwojowych może być dla młodego inżyniera sporą szansą, zwłaszcza że duża firma posiada zaplecze infrastrukturalne i jest w stanie finansować nawet skomplikowane prace badawcze. Jednak jeśli nawet taki koncern zgłasza swoje wynalazki do objęcia ochroną patentową, to wciąż obowiązuje reguła wskazania w zgłoszeniu patentowym osoby fizycznej jako twórcy. Warto więc, aby taki twórca zadbał, by w jego umowie o pracę zagwarantowano mu konkretne wynagrodzenie będące np. ułamkowym udziałem od zysków z wykorzystywania patentu jego autorstwa czy współautorstwa.

Podejrzewam, że firmy stawiające na innowacyjność mogą wykreować owe zyski na wysokim poziomie.

Ostatnie dane opublikowane z EPO, EUIPO potwierdzają, że branże intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej wygenerowały ponad 47 proc. PKB w UE oraz odpowiadały za większość handlu Unii z resztą świata. Uzyskały też nadwyżkę handlową w wysokości 224 mld euro. Podczas gdy kraje takie jak Niemcy czy Francja przodują w tworzeniu nowych praw własności intelektualnej, inne kraje, w tym Polska i Estonia odnoszą znaczne korzyści z tytułu dużego udziału w rynku pracy branż intensywnie korzystających z praw własności intelektualnej. Udział w PKB przemysłu aktywnego w obszarze patentowania wynalazków wynosi średnio w Polsce 15,6 proc., a w ogólnej liczbie pracujących 9,9 proc. W całej UE jest to odpowiednio 17,4 proc. oraz 11 proc.

Czy przekłada się to na wynagrodzenie pracowników takich firm?

Branże intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej płacą znacznie wyższe wynagrodzenia niż pozostałe. Na poziomie UE średnia tygodniowa płaca w takich innowacyjnych branżach wynosi 840 euro, w porównaniu z 597 euro w branżach niezwiązanych z prawami własności intelektualnej. Różnica wynosi zatem prawie 41 proc. Ta „premia płacowa" wynosi 34 proc. w branżach aktywnych w obszarze projektowania, 40 proc. w branżach intensywnie korzystających ze znaków towarowych, 49 proc. w branżach intensywnie korzystających z praw autorskich i 65 proc. w branżach intensywnie korzystających z patentów.

Czytaj więcej:

ABC Firmy

Edyta Demby-Siwek: Potrzeba zupełnie nowej ustawy o własności przemysłowej

Obecna ustawa jest z 2000 roku, sprz...

Pro