Trybunał UE: Praca nie obniży kary skazańca przy przekazywaniu skazańca z kraju do kraju

Tak wynika z dzisiejszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-554/14 w sprawie Atanas Ognyanov przeciwko Sofiyska gradska prokuratura.  Orzeczenie precyzuje stosowanie zasady uznawania przy  przekazywaniu pomiędzy dwoma państwami członkowskimi UE osoby skazanej na karę pozbawienia wolności. Zasada ta została uregulowana w Decyzji ramowej Rady 2008/909/WSiSW z  27 listopada 2008 r.

Obywatel Bułgarii Atanas Ognyanov w listopadzie 2012 r. został skazany w Danii na karę 15 lat pozbawienia wolności za kwalifikowaną postać kradzieży i zabójstwo. W areszcie tymczasowym przebywał od 10 stycznia do 28 listopada 2012 r., czyli do dnia uprawomocnienia się wyroku.  Potem, od 28 listopada 2012 r. do 1 października 2013 r. odbył w Danii część wymierzonej mu kary.  Od 23 stycznia 2012 r. do 30 września 2013 r.  pracował. 1 października 2013 r. A. Ognyanov został przekazany do zakładu karnego w Bułgarii.

Decyzja ramowa ustanawia ogólną zasadę, zgodnie z którą wykonanie kary podlega prawu wykonującego państwa członkowskiego (w tym przypadku była to Bułgaria). Organy tego państwa są zatem właściwe w sprawach dotyczących procedury wykonania kary i określenia odnoszących się do niej środków, w tym podstaw przedterminowego lub warunkowego zwolnienia. Poza tym właściwy organ w wykonującym państwie członkowskim powinien zaliczyć pełny okres pozbawienia wolności już odbyty w innym państwie członkowskim („wydającym państwie członkowskim", tu - w Danii).

Zgodnie z prawem bułgarskim skazanemu zalicza się na poczet obniżenia okresu kary wykonaną pracę poprzez zrównanie dwóch dni roboczych z trzema dniami pozbawienia wolności. Zgodnie z wyrokiem bułgarskiego najwyższego trybunału kasacyjnego, zaliczenie pracy stosuje się także wtedy, gdy  skazany pracował  w czasie pozbawienia wolności w innym niż Bułgaria państwie członkowskim, przed przekazaniem do Bułgarii w celu odbycia reszty kary. Jednak przekazując  Bułgarii Ognyanova, organy duńskie wskazały wyraźnie, że duńskie prawo nie zezwala na obniżenie kary pozbawienia wolności w następstwie pracy wykonanej w trakcie pozbawienia wolności.

W tej sytuacji rozpatrujący sprawę Ognyanova sąd miejski w Sofii  zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy bułgarski przepis zezwalający na zaliczenie pracy na poczet odbytej w Danii kary, jest zgodny z prawem Unii.

Po zbadaniu kontekstu i celów, jakie przyświecają unijnym regulacjom w zakresie przekazywania osób pozbawionych wolności, Trybunał  stwierdził, że do części kary już odbytej przez daną osobę na terytorium państwa wydającego aż do jej przekazania do państwa wykonującego – w tym także w odniesieniu do kwestii ewentualnego przyznania obniżenia kary – zastosowanie znajduje wyłącznie prawo państwa wydającego. Natomiast prawo państwa wykonującego znajduje zastosowane wyłącznie do części kary pozostałej do odbycia – w następstwie tego przekazania.

- Państwo wydające powinno określić obniżenie kary związane z okresem pozbawienia wolności odbytym na jego terytorium. Wyłącznie to państwo ma prawo przyznać obniżenie kary za pracę wykonaną przed przekazaniem. W konsekwencji państwo wykonujące nie może z mocą wsteczną zastąpić swoimi przepisami prawa, a w szczególności swoimi uregulowaniami dotyczącymi obniżania kar, przepisów prawa państwa wydającego w odniesieniu do części kary, którą dana osoba już odbyła na terytorium państwa wydającego - stwierdził Trybunał.

TSUE podkreślił, że w tej sprawie organy duńskie wyraźnie wskazały, że prawo obowiązujące w Danii nie pozwala obniżać kary pozbawienia wolności ze względu na pracę skazanego w czasie osadzenia. Bułgaria nie może zatem takiego obniżenia przyznać w zakresie tej części kary, która już została odbyta w Danii.

- Każda odmienna wykładnia mogłaby naruszyć cele, do osiągnięcia których dąży to prawo (w szczególności zasadę wzajemnego uznawania) i podważałaby w ten sposób wzajemne zaufanie do systemów prawnych innych państw członkowskich - zauważył TSUE.

W efekcie Trybunał orzekł, że prawo Unii sprzeciwia się takiemu przepisowi krajowemu, który zezwala państwu wykonującemu na przyznanie osobie skazanej obniżenia kary w następstwie pracy wykonanej w trakcie pozbawienia wolności w państwie wydającym, podczas gdy właściwe organy tego ostatniego państwa zgodnie z jego prawem nie przyznały takiego obniżenia kary.

W ramach tej sprawy do Trybunału zwrócono się także o określenie skutków prawnych decyzji ramowych. Trybunał orzekł, że w świetle protokołu w sprawie postanowień przejściowych, przyjętego wraz z wejściem w życie traktatu z Lizbony, decyzje ramowe nie wywierają bezpośredniego skutku do czasu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany na podstawie traktatu z Lizbony.