Wyrok zapadł jednogłośnie, a wydał go pięcioosobowy skład Trybunału Konstytucyjnego: prezes TK Julia Przyłębska (przewodniczący), Stanisław Piotrowicz (sprawozdawca), Justyn Piskorski, Bartłomiej Sochański i Wojciech Sych.
Czytaj też: Wyrok TK ws. kadencji RPO już jest w Dzienniku Ustaw
- Konstytucja jednoznacznie określa kadencję Rzecznika na 5 lat. Odesłanie blankietowe z art. 208 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że ustawodawcy powierzono wyłącznie kompetencje do uregulowania zakresu i sposobu działania RPO. Systematyka wewnętrzna przepisów Konstytucji powołujących instytucję RPO wskazuje na to, że sposób jego powoływania, a także długość kadencji nie obejmuje „zakresu i sposobu działania”, o których mowa w art. 208 ust. 2 Konstytucji RP - mówił Stanisław Piotrowicz, sędzia sprawozdawca.
Dodał, że ustawodawcy nie pozostawiono kompetencji, by uregulować w ustawie kwestię przedłużenia kadencji RPO wobec braku jego następcy. Jednocześnie konstytucja nie określa terminu na powołanie nowego Rzecznika. - Wskazuje tylko że wyboru dokonuje Sejm za zgodą Senatu. Powinno to nastąpić przed upływem kadencji Sejmu i Senatu - powiedział sędzia sprawozdawca.
Wyrok wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Do tego czasu - wskazał TK - Sejm powinien uchwalić ustawę regulującą sytuacje, w których urząd Rzecznika jest nieobsadzony przez jakiś czas po upływie kadencji.
Na wniosek grupy posłów PiS TK badał zgodność z konstytucją art. 3 ust. 6 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Przepis ten pozwala RPO pełnić obowiązki po upływie 5-letniej kadencji, do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika. Kadencja Adama Bodnara upłynęła 9 września 2020 r., lecz nadal wykonuje on zadania RPO, gdyż Sejm i Senat nie powołał dotychczas jego następcy.
Posłowie podnosili we wniosku, że ustawa o RPO weszła w życie pod rządami innej ustawy zasadniczej, a zakwestionowany przepis nigdy nie został poddany nowelizacji i dostosowany do nowego porządku ustrojowego Rzeczypospolitej Polskiej. Tymczasem kadencja RPO wynikająca z konstytucji stanowi pierwszy wskaźnik jego legitymacji do działania. W ocenie posłów wykonywanie przez dotychczasowego RPO swoich obowiązków do czasu powołania nowego Rzecznika, jako umocowanie sprzeczne z konstytucją, urąga godności i godzi w doniosłość urzędu RPO.
Czytaj też:
Bodnar o wyroku TK: Scenariusz jest dość przewidywalny
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
"Przyłębska ugotowała taki wyrok, jaki chciał Prezes"
Ryzyko wakatu po Bodnarze. Może rozpętać się burza
TK zajął się wnioskiem po ponad 6 miesiącach, termin rozprawy był wielokrotnie przekładany, a prezes TK Julia Przyłębska dokonała zmiany w już wyznaczonym składzie orzekającym (Rafała Wojciechowskiego zastąpił Bartłomieja Sochański), co RPO Adam Bodnar uznał za manipulację. Jego sprzeciw wzbudziła także obecność w składzie byłego posła PiS Stanisława Piotrowicza, którego wypowiedzi w mediach, a także jako przewodniczącego Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka wskazywały - zdaniem RPO - że nie zachowa bezstronności. Rzecznik bezskutecznie wnioskował o wyłączenie Piotrowicza ze składu.
W poniedziałek i wtorek uczestnicy postępowania odpowiadali na pytania sędziów. Najwięcej pytań skierowanych zostało do RPO Adama Bodnara, który starał się przekonać sędziów, że kwestionowany przepis służy realizacji zasady współdziałania władz oraz sprawności i rzetelności działania organów państwa w zakresie zapewnienia przestrzegania praw i wolności obywatelskich.
- Kiedy ratownikowi kończy się służba o godzinie 12., a kolega się spóźnia, to on nie może opuścić kąpieliska, tylko musi patrzeć, czy ktoś się nie utopi. Ktoś musi patrzeć władzy na ręce - mówił Adam Bodnar.
Dziś TK podzielił jednak stanowisko przedstawicieli wnioskodawców, czyli posłów PiS, a także Marszałka Sejmu i Prokuratora Generalnego, którzy chcieli stwierdzenia niezgodności z konstytucją kwestionowanego przepisu.
sygn. akt K 20/20
