Na mocy ustawy o zapomodze pieniężnej, zmienionej na początku br., wypłata została uzależniona od wysokości świadczenia wypłacanego przez ZUS.
Jednorazowa zapomoga (od 140 do 420 zł) przysługuje m.in. osobom zamieszkałym w Polsce lub zagranicą, które mają łączone okresy ubezpieczenia wypracowane w Polsce i w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii, a także w państwach, z którymi wiążą Polskę umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym. Jeśli emerytura bądź renta jest obliczana na podstawie łączonych okresów ubezpieczenia przepracowanych w Polsce i za granicą, ZUS zgodnie z zasadami koordynacji świadczeń oblicza ją na podstawie wszystkich okresów ubezpieczenia. Następnie wypłaca tylko część wyliczonej kwoty, proporcjonalnie do okresów pracy w Polsce (patrz ramka).
Okazuje się jednak, że na potrzeby ustawy o jednorazowej zapomodze ZUS bierze pod uwagę kwotę obliczoną na podstawie całego stażu ubezpieczeniowego (także wypracowanego zagranicą), choć wypłaca tylko część tej kwoty. Wskutek tego emeryci o trzymali niższe świadczenia, niżby im przysługiwały, gdyby ZUS uwzględnił tylko kwoty faktycznie wypłacane. Dla przykładu, osoba, której świadczenie wynosi np. 900 zł, ma prawo do 180 zł jednorazowej zapomogi, natomiast emeryt, który otrzymuje tylko 300 zł świadczenia, dostanie znacznie więcej, bo420zł zapomogi.
Trudno powiedzieć, czy postępowanie ZUS jest prawidłowe, gdyż ustawa nie mówi wyraźnie, jak należy postępować w takich przypadkach. Tym bardziej że ZUS nie bierze pod uwagę świadczeń wypłacanych przez zagraniczne organy emerytalno-rentowe, co mogłoby całkowicie pozbawić wiele osób prawa do tej zapomogi. Z kolei, gdyby przyjął faktycznie wypłacane im świadczenia, wielu z nich dostałoby znacznie więcej pieniędzy.
Przepisy mówią jedynie, że wysokość zapomogi jest uzależniona od wysokości świadczenia, do którego emeryt bądź rencista miał prawo w marcu tego roku, na podstawie polskich przepisów. Przy ustalaniu jego wysokości ZUS ma obowiązek uwzględnić także kwoty wypłacanych dodatków: pielęgnacyjnego, dla sierot zupełnych oraz innych dodatków lub świadczeń pieniężnych przysługujących na podstawie odrębnych przepisów, które są wypłacane przez organy emerytalno-rentowe, w wysokości ustalonej przed dokonaniem potrąceń i egzekucji oraz zmniejszenia na zasadach określonych w ustawach (art. 2 ust.1a ustawy o zapomodze).
