Kiedy wdowa i wdowiec mają prawo do renty

Renta rodzinna przysługuje po osobie, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Do uprawnionych do renty rodzinnej należy m.in. małżonek zmarłego. Tak samo jak wdowie renta przysługuje wdowcowi.

Gdy umiera osoba młoda, która nie ma prawa do renty ani emerytury, ZUS zbada, czy spełniała warunki do ich uzyskania. Śmierć w takim wypadku traktuje się jako całkowitą niezdolność do pracy. Pozostaje sprawdzić, czy zmarły spełniał inne warunki do uzyskania renty. Jakie, zależy m.in. od wieku zmarłego. Gdy umiera osoba powyżej 30. roku życia, to wymaga się, aby w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed śmiercią miała co najmniej pięć lat okresów składkowych i nieskładkowych.

[srodtytul]Wiek lub dziecko[/srodtytul]

Określone warunki musi też spełniać żyjący małżonek (art. 65 – 74 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77628]ustawy o emeryturach i rentach z FUS[/link]).

Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli w chwili śmierci męża skończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa, uprawnione do renty rodzinnej po mężu, które nie osiągnęło 16 lat (jeśli kształci się w szkole – 18 lat), lub sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, a uprawnionym do renty rodzinnej.

Prawo ma także wdowa, która skończyła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, ale nie później niż w ciągu pięciu lat od tego momentu lub od zaprzestania wychowywania dzieci.

[srodtytul]Wspólne życie[/srodtytul]

Gdy wdowa nie spełnia tych warunków, a nie ma niezbędnych źródeł utrzymania, to może otrzymać okresową rentę – przez rok od śmierci męża. Jeśli uczestniczy w szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej – maksymalnie przez dwa lata.

O warunkach przyznania wdowich rent wypowiadał się też [b]Sąd Najwyższy[/b]. W [b]uchwale z 26 października 2006 r. (III UZP 3/2006)[/b] uznał, że warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę jest, poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie faktycznej wspólności małżeńskiej (art. 70 ust. 3). Ciężar dowodu niepozostawania w niej spoczywa na organie rentowym. To oznacza, że jeśli ZUS uzna i ustali, iż małżeństwo miało tylko formalny charakter, to renty odmówi.

W innym [b]orzeczeniu (wyrok z 5 grudnia 2006 r., II UK 8/2006) SN [/b]stwierdził, że oddzielne życie nie zawsze oznacza, że między małżonkami nie ma wspólności majątkowej. Zauważył też, że istnienie wspólności majątkowej między małżonkami nie jest wystarczające do stwierdzenia wspólności małżeńskiej jako przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej [b](wyrok SN z 3 grudnia 2004 r., I UK 78/2004)[/b]. Uznał także, że jeżeli nie orzeczono rozwodu albo separacji, to uzasadnione jest domniemanie, że między małżonkami istnieje wspólność małżeńska w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej ([b]wyrok z 15 czerwca 2005 r., II UK 248/2004[/b]).

Świadczenie można niekiedy dostać także po byłym małżonku. Z tym, że małżonka rozwiedziona oraz wdowa, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia podstawowych warunków w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów od niego ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową.