Rząd ma problem z emeryturami. Trybunał wymusił kosztowne zmiany

Rząd stoi przed koniecznością wykonania dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego dotyczących emerytów.

Aktualizacja: 12.06.2024 06:21 Publikacja: 12.06.2024 04:30

To nie jest przypadek, że Trybunał dopiero teraz wydał orzeczenia ws. emerytur. Rząd Donalda Tuska m

To nie jest przypadek, że Trybunał dopiero teraz wydał orzeczenia ws. emerytur. Rząd Donalda Tuska ma kosztowny problem.

Foto: rp.pl

– Ta kumulacja to efekt zamiatania pod dywan tych problemów przez wiele lat. To nie jest przypadek, że Trybunał dopiero teraz wydał takie orzeczenia. One są słuszne, ale powinny zapaść dawno temu. A ze względów politycznych tak się nie działo. W efekcie ogromne skutki finansowe spadną na obecny rząd, a nie na poprzedników – mówi dr Tomasz Lasocki z WPiA UW.

Podobnie uważa Oskar Sobolewski z HRK Payroll Consulting.

– Podejrzewam, że warianty rozwiązań, które rząd wybierze, mogą być w dużej mierze determinowane kwestiami finansowymi – mówi.

Dodatkowe pieniądze dla czerwcowych emerytów

Pierwszy z wyroków dotyczy zasad ustalania wysokości emerytury w czerwcu. Obecnie są takie same jak te obowiązujące w maju, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego (art. 25a ust. 2a ustawy emerytalnej; t.j. DzU z 2023 r., poz. 1251). Wcześniej były jednak zróżnicowane i zależały m.in. od miesiąca złożenia wniosku. Najgorszym rozwiązaniem było przechodzenie na świadczenie właśnie w czerwcu. Nowelizacja przepisów z 2021 roku (DzU z 2021 r., poz. 1621) naprawiła sytuację, ale pominęła jednak osoby, których wysokość świadczeń była ustalana w czerwcu w latach 2009–2019 oraz pochodnych tych świadczeń, czyli rent rodzinnych. TK uznał, że przepisy te są niekonstytucyjne (sygn. P7/22). W efekcie ustawodawca powinien dokonać zmian. Jakich?

– Wszystko zależy od woli politycznej i możliwości finansowych państwa. Wydaje mi się jednak, że powinny być to rozwiązania na przyszłość, np. od momentu wejścia w życie nowych regulacji. Od tego dnia osoby poszkodowane przez nowe przepisy powinny móc żądać przeliczenia emerytury na korzystniejszych zasadach– mówi Tomasz Lasocki.

Czytaj więcej

Korzystny wyrok TK ws. czerwcowych emerytów

Dwie metody wyrównania czerwcowych emerytur

Jak wskazuje, możliwe do zastosowania są dwie metody, tj. z urzędu lub na wniosek.

– W pierwszym przypadku nie ma niebezpieczeństwa, że ktoś z uprawnionych przegapi taką możliwość, i jednocześnie ZUS uniknie szturmu swoich sal obsługi klienta. Sam organ rentowy może jednak w nietypowych sytuacjach mieć problem z wytypowaniem tych osób. Chodzi np. o ubezpieczonego, który miał urodziny w maju i chciał poczekać z przejściem na świadczenie do lipca, ale w czerwcu zmarł. Taka metoda na pewno będzie też kosztowniejsza – mówi ekspert.

W drugim wariancie każdy uprawniony zostanie zmuszony do zadbania samodzielnie o swoje interesy.

– Każdy wniosek ZUS musiałby wówczas analizować, co z jednej strony wymagałoby od niego większego zaangażowania kadrowego, ale z drugiej państwo wypłacałoby dodatkowe pieniądze tylko tym, którzy się upomnieli – wyjaśnia dr Lasocki.

Czytaj więcej

Kosztowny wyrok Trybunału w sprawie emerytów

Potrącanie świadczeń w razie wcześniejszej emerytury

Niedawno TK wydał jeszcze jeden wyrok (sygn. SK 140/20) korzystny dla emerytów. Uznał, że art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej pozwalający na pomniejszenie świadczenia, w sytuacji gdy ubezpieczony przeszedł na wcześniejszą emeryturę, jest niezgodny z konstytucją w stosunku do osób, które skorzystały z możliwości przejścia, zanim regulację tę ogłoszono.

Przepis ten naruszał konstytucję w odniesieniu do kilku roczników, tj. kobiet urodzonych w latach 1949+ (z wyłączeniem roku 1953, gdyż w stosunku do nich TK wypowiedział się w wyroku o sygn. P 20/16) oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949–1952 i w 1954 r. Przesądził o tym TK w najnowszym orzeczeniu. Efekt? Konieczna jest kolejna nowelizacja. Jak przestrzega dr Lasocki, w tym wypadku rządzący muszą uważać, żeby przy projektowaniu zmian nie powtórzyć błędu, jaki zrobiono przy załatwianiu sprawy kobiet z rocznika 1953.

– Przepisy zróżnicowały bowiem grupę osób uprawnionych, gdy w założeniu miały ich sytuację zrównać. Różnice wzięły się głównie z daty, w jakiej dana osoba decydowała się złożyć wniosek o ponowne ustalenie emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego – mówi ekspert. Jak wskazuje, takie zróżnicowanie jest dopuszczalne, ale „postawiono je na głowie”.

– Osoby, które zwlekały ze złożeniem wniosku, pobierając spokojnie świadczenie, zostały potraktowane nieporównywalnie lepiej niż te, które zaczęły upominać się o prawa swojego rocznika, składając wnioski emerytalne od 2013 r. – twierdzi.

Czytaj więcej

ZUS: przybywa ogłoszeń „przyjmę emeryta”. Ale jest haczyk

W jaki sposób zatem załatwić to poprawnie? – Świadczenia wcześniejsze pobrane do osiągnięcia wieku emerytalnego nie powinny zostać odliczone z tzw. aktywów emerytalnych. Jeżeli natomiast ktoś zwleka ze złożeniem wniosku, inkasując przy tym cały czas emeryturę, to wówczas uprzednio pobrane świadczenia powinny uszczuplać stan jego konta – mówi.

Jak tłumaczy, pozostaje jeszcze kwestia odszkodowań. Sugeruje konkretne rozwiązanie. – Jeżeli emerytura wypłacana była niższa od tej, którą dana osoba dostałaby, składając wniosek o świadczenie w powszechnym wieku emerytalnym – gdyby przeliczenie nastąpiło z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu – to wówczas powinna należeć się rekompensata za trzy lata wstecz liczone od momentu wejścia w życie nowych regulacji – podsumowuje ekspert.

– Ta kumulacja to efekt zamiatania pod dywan tych problemów przez wiele lat. To nie jest przypadek, że Trybunał dopiero teraz wydał takie orzeczenia. One są słuszne, ale powinny zapaść dawno temu. A ze względów politycznych tak się nie działo. W efekcie ogromne skutki finansowe spadną na obecny rząd, a nie na poprzedników – mówi dr Tomasz Lasocki z WPiA UW.

Podobnie uważa Oskar Sobolewski z HRK Payroll Consulting.

Pozostało 92% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?