ZUS: przybywa ogłoszeń „przyjmę emeryta”. Ale jest haczyk

„Rzeczpospolita” poznała najnowsze raporty ZUS dotyczące seniorów na rynku pracy. Dane pokazują, że na koniec 2023 r. 854 tys. osób z ustalonym prawem do emerytury podlegało ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innego niż bycie emerytem. Natomiast za 549,7 tys. opłacane były też składki emerytalno-rentowe. Dla porównania na koniec 2022 r. było to odpowiednio 826 tys. (wzrost rok do roku o 3 proc.) i 536,3 tys. osób (wzrost o 2 proc.).

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Emeryci i renciści dorobią więcej. GUS opublikował nowe limity zarobkowe

Nowe limity zarobkowe dla emerytów i rencistów zaczną obowiązywać w czerwcu, lipcu i sierpniu.

ZUS: coraz więcej emerytów pracuje?

Skąd taka różnica w liczbach?

— To przede wszystkim osoby na działalności gospodarczej. Emeryt prowadzący swój biznes opłaca z tego tytułu jedynie składkę zdrowotną. Choć oczywiście może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia społeczego — wyjaśnia dr Tomasz Lasocki z WPiA Uniwersytetu Warszawskiego.

Jak zauważa, dane pokazują, że wielu emerytów (ponad 35 proc.) jest na samozatrudnieniu, ze względu na niższe koszty.

— Do ogłoszeń „zatrudnię studenta”, doszły nam w ostatnim czasie oferty „zatrudnię emeryta”. Problem w tym, że jest to olbrzymia grupa, w której obrębie zapewne jakaś część nie ma wypracowanej nawet minimalnej emerytury. A nie ma szansy podreperować sobie wysokości świadczenia, skoro będąc na działalności odprowadzają jedynie składkę zdrowotną — mówi.

Ekspert uważa, że to się koniecznie powinno zmienić.

— Przepisy, które zwalniają emerytów prowadzących działalność ze składek na ubezpieczenia społeczne, były tworzone, gdy zasady nabywania prawa do emerytury były zupełnie inne. W przypadku osób ze starego systemu, czyli urodzonych do końca 1948 r., warunkiem nabycia prawa do tego świadczenia, oprócz osiągnięcia wieku emerytalnego, było wypracowanie odpowiedniego stażu (przynajmniej 15/20 lat). Jeżeli nie spełniło się tego drugiego kryterium, po prostu nie otrzymywało się świadczenia. Zatem przedsiębiorczy senior, bez odpowiedniego stażu musiał nadal płacić składki — tłumaczy dr Lasocki.

— W nowym systemie, czyli w odniesieniu do osób urodzonych od 1949 r., każdy, kto przepracował chociażby jeden dzień, dostanie emeryturę — wyjaśnia.

Dlatego, w jego ocenie, seniorzy, którzy nie wypracowali przynajmniej minimalnego świadczenia, pomimo posiadania statusu emeryta, powinni odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od formy wykonywania pracy zarobkowej.

Z danych wynika, że w ciągu ostatnich ośmiu lat liczba pracujących emerytów wzrosła o 48,4 proc. Zdaniem dr Lasockiego to trend widoczny od kilku lat i zapewne będzie się utrzymywał w przyszłości. Powód? Po pierwsze jako społeczeństwo jesteśmy w dobrej kondycji zdrowotnej, dlatego ten czas aktywności zawodowej się wydłuża.

— Ponadto emerytury stanowią i będą stanowiły coraz mniejszy odsetek zarobków, a wzrost kosztów życia tę różnicę uwypukla. Stąd potrzeba dorabiania przez wielu seniorów — dodaje ekspert.

Z kolei Oskar Sobolewski z HRK Payroll Consulting podkreśla, że rosnąca liczba aktywnych zawodowo emerytów nie w pełni go cieszy.

— Powinniśmy raczej zastanowić się, jak przekonać ludzi do dłuższej aktywności przy jednoczesnym odroczeniu decyzji o przejściu na emeryturę — uważa.

Jak wskazuje, wpłynęłoby to korzystnie na emerytury zatrudnionych, a pracodawcy mogliby dłużej korzystać z doświadczenia starszych pracowników, a zwłaszcza pracownic. W tym kontekście ekspert zwraca uwagę, że brakuje kompleksowej wizji zagospodarowania na rynku osób w wieku emerytalnym lub tuż przed jego osiągnięciem.

— Rząd przygotowuje co prawda przy okazji reformy urzędów pracy rozwiązania skierowane do tej grupy (tj. osób w wieku 60/65 lat), ale trudno dostrzec w tym szerszy plan. Natomiast biorąc pod uwagę starzejące się społeczeństwo, taki plan i reformy są niezbędne — mówi.

Czytaj więcej:

Prawo w firmie

Zatrudniasz emerytów lub rencistów? Musisz wystawić zaświadczenie do ZUS

Do 29 lutego pracujący emeryci i renciści oraz zatrudniające ich firmy muszą udokumentować w ZUS wysokość przychodów osiągniętych przez te osoby w 2023 r.

Pro