Do końca tego roku ZUS musi rozliczyć zaległe składki z OFE

Część zaległości dotyczy przeszło 600 tys. kobiet, które od początku 1999 do połowy 2001 r. były na urlopach macierzyńskich i wychowawczych.

Wszystkich składek nie udało się przekazać do tej pory dlatego, że system informatyczny ZUS, który przetwarza miliardy informacji, ciągle nie radzi sobie ze składkami, jakie do niego trafiły od początku reformy emerytalnej w 1999 r.

Większość błędów w deklaracjach składanych przez firmy została już usunięta, ale wciąż powraca problem składek ubezpieczeniowych za okresy urlopu macierzyńskiego i wychowawczego od stycznia 1999 do maja 2001 r. W tym czasie kobiety musiały same zgłosić do ZUS, że są na takim urlopie. Wtedy przejmował on obowiązki związane z rozliczeniem składek na ubezpieczenia. Część kobiet jednak o tym nie wiedziała i nie zgłosiła się do ZUS. Od 1 czerwca 2001 r. ten obowiązek przejęli pracodawcy, wtedy też skończyły się kłopoty ze składkami.

Problem powraca. Jak dowiedzieliśmy się od byłego już pracownika ZUS, od połowy 2001 r. podjęto już kilka prób zarejestrowania tych składek na kontach emerytalnych, jednak żadna się nie powiodła. Ostatnia, dotycząca przetworzenia danych za styczeń 1999 r., zakończyła się po prawie pół roku. Trudno jednak mówić o sukcesie, gdyż nie zostały one jeszcze zarejestrowane na kontach emerytalnych.

Piotr Starzyk, wiceprezes ZUS do spraw informatyki, w specjalnym oświadczeniu napisał, że ZUS dokładnie wie, za jakie osoby i za jaki okres należy sporządzić dokumenty ubezpieczeniowe i rozliczyć należne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w tym składki na OFE. Ze względu na skalę zadania przewidziany i przygotowywany był w pełni automatyczny sposób rozliczenia.

– O tym, czy składki emerytalne zostały przekazane z ZUS do OFE, łatwo się dowiedzieć z informacji, jaką otwarte fundusze emerytalne przesyłają uczestnikom – zauważa Joanna Owczarek, ekspert z Biura Rzecznika Ubezpieczonych, zajmująca się OFE. – Termin ostatecznego przekazania składek opłaconych do końca 2002 r. jest jednak ciągle przesuwany.

ZUS dokonał już scalenia wielu kont utworzonych dla tych samych ubezpieczonych, ale różniących się jednym elementem, przekazał też znaczną część zaległości. Do rozwiązania pozostały jeszcze jednak sprawy wymagające przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. ZUS wzywa wówczas płatnika składek, a czasem nawet samego ubezpieczonego, żeby doniósł dokumenty, które pozwolą na usunięcie błędów. Czasami wystarczy pomyłka o jeden grosz w rozliczeniu, by płatnik musiał złożyć ponownie komplet dokumentacji ubezpieczeniowej dotyczącej jednego ubezpieczonego.

– Pieniądze w ZUS nie zginęły, więc nie ma co straszyć ludzi, że stracą na emeryturach – mówi Wiesława Taranowska, wiceprezes Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. – Myślę, że niewielkie składki od zasiłku w okresie urlopu macierzyńskiego i wychowawczego zostaną zrekompensowane wysokimi odsetkami za tamten okres.

Sąd Najwyższy 5 kwietnia 2006 r. otworzył drogę do żądania od ZUS przekazania zaległych składek do OFE (sygn. III CZP 121/05).– Jeżeli ubezpieczony wystąpi z wnioskiem do ZUS, ten wydaje decyzję, że przekaże zaległe składki do końca tego roku. Trudno w takiej sytuacji odwołać się do sądu, gdyż merytorycznie jest ona poprawna – zauważa Joanna Owczarek. – Prawo, poza określonymi w przepisach odsetkami, nie przewiduje innych sankcji za nieterminowe przekazywanie składek. Pozostaje jedynie pozew do sądu cywilnego o utracone korzyści.

Utracone korzyści można jednak skalkulować dopiero wtedy, gdy zaległe składki zostaną przekazane na rachunek ubezpieczonego i porówna on ich wysokość z potencjalnym zyskiem, który wypracowałby w tym czasie OFE. Teoretycznie może się również okazać, że ubezpieczeni zyskują na nieterminowym przekazaniu składek. W ostatnich tygodniach spadła wartość aktywów OFE w konsekwencji złej sytuacji na giełdzie, zmalały zatem także środki zgromadzone przez przyszłych emerytów. Zaległości są zaś oprocentowane według stopy dodatniej, więc w tym konkretnym przypadku, gdy fundusze tracą, zyskują ubezpieczeni oczekujący na przekazanie zaległych składek przez ZUS.

Pisaliśmy o tym 26 kwietnia 2006 r.: "ZUS nierychliwy kosztem przyszłych emerytów"