Odliczenie straty z udziału w funduszu inwestycyjnym

W 2011 r. uzyskałem dochód ze sprzedaży akcji na GPW, a także poniosłem stratę ze zbycia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Czy w PIT-38 za 2011 r. możliwe jest odliczenie straty z udziału w funduszu inwestycyjnym od dochodu ze sprzedaży akcji? – pyta czytelnik

Prywatni inwestorzy nie mogą obniżyć dochodu ze sprzedaży akcji o wysokość  straty poniesionej  ze  zbycia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Zabraniają tego organy podatkowe.  Stanowisko to podzielił  NSA w wyroku z 28 września 2011 r., sygn. akt II FSK 565/10.

Organy podatkowe w kolejnych interpretacjach konsekwentnie odmawiały podatnikom tego prawa. Zdaniem fiskusa, co prawda przychody z tytułu zbycia papierów wartościowych (w tym akcji) i z tytułu udziału w funduszach kapitałowych należą do tego samego źródła przychodu, tj. z kapitałów pieniężnych, ale odmienne są reguły ich opodatkowania – związane ze sposobem rozliczenia z fiskusem, w tym przede wszystkim z formą podatku dochodowego oraz jego poborem.

Dla dochodu ze sprzedaży akcji podatnik samodzielnie ustala podatek dochodowy według stawki 19 proc., składając w tym celu zeznanie podatkowe PIT-38. Po wykupie jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym poboru zryczałtowanego podatku dochodowego według stawki 19 proc. dokonuje natomiast płatnik, czyli fundusz inwestycyjny. Pobranie przez fundusz inwestycyjny zryczałtowanego podatku dochodowego kończy rozliczenie,  a podatnik nie wykazuje tych dochodów w rocznym zeznaniu podatkowym.

Fundusz jako płatnik pobiera podatek od zbycia jego jednostek przez podatnika

Tak właśnie  uznał dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 lipca 2011 r. (IBPBII/2/415-467/11/MW), który stwierdził, że:

"(...) zasada opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, wyrażona w art. 30b ww. ustawy, wyklucza możliwość odliczenia od tego dochodu straty z udziału w funduszach inwestycyjnych, gdyż zasady opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych reguluje art. 30a ust. 1 pkt 5 ww. ustawy. Istotne w tej mierze jest to, że podatnik w pierwszym przypadku opodatkowuje się samodzielnie, składając we właściwym urzędzie skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru (formularz PIT-38), (art. 45 ust. 1a pkt 1 ww. ustawy). Z kolei stosownie do art. 41 ust. 4 ww. ustawy obowiązek poboru 19 proc. zryczałtowanego podatku dochodowego m.in. od dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych ciąży na płatniku.

Tym samym nie jest możliwe odliczenie straty z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia akcji".

Ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe nie zgodził się jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z 14 grudnia 2009 r., sygn. akt. III SA/Wa 1147/09, stanął po stronie inwestora. Niestety, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 września 2011 r., sygn. akt II FSK 565/10, podzielił stanowisko fiskusa w tej sprawie, uznając za uzasadnioną skargę kasacyjną wniesioną przez ministra finansów. Sąd  ten stwierdził, że niedopuszczalne jest łączenie straty i dochodu z dwóch różnych rodzajów inwestycji giełdowych, z których każda opodatkowana jest według innego reżimu podatkowego:

"Jak słusznie podniesiono w skardze kasacyjnej, odmienność zasad opodatkowania dochodów, o których mowa w art. 30a oraz 30b powołanej ustawy, wynika z samego sposobu ustalania dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa. Wartość tę ustala fundusz dokonujący wyceny swoich aktywów poprzez wyliczenie wartości aktywów netto i wartości tychże aktywów przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny. (...) Operacja ta rodzi obowiązek pobrania przez fundusz – jako płatnika – podatku, jednakże tylko wtedy, gdy określono dochód. Według zaś art. 30a ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.f., uzyskany w ten sposób dochód opodatkowany jest "u źródła" zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19 proc.

(...) Z kolei w razie odpłatnego zbycia akcji  dochód albo stratę podatnik określa samodzielnie w zeznaniu PIT-38, mając na uwadze różnicę pomiędzy sumą przychodów i kosztów ich uzyskania. Do rozliczenia tego zobowiązania nie włącza się w związku z tym strat poniesionych z tytułu inwestycji kapitałowych opodatkowanych według odmiennych zasad.