Karta podatkowa: jakie obowiązki dla przedsiębiorców

Karta podatkowa jest jedną z form zryczałtowanego podatku dochodowego. W formie karty podatkowej mogą opłacać zryczałtowany podatek dochodowy osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (zob. art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku). Podatnicy ci są zwolnieni m.in. od obowiązku prowadzenia ksiąg (zob. art. 24 ust. 1 in prinicpio ustawy o zryczałtowanym podatku).

Zatem przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku nie zobowiązują podatników prowadzących działalność opodatkowaną w formie karty do prowadzenia ewidencji (wykazu) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (tak interpretacja Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z 16 września 2003 r., OG-005/149/03/KW/40).

Oczywiście nie ma przy tym przeszkód, aby podatnicy na karcie dobrowolnie zakładali i prowadzili ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zmiana zobowiązuje

Zmieniając formę opodatkowania na zasady ogólne, podatnik zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zmiana taka może wynikać ze zrzeczenia się z zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej albo z utraty prawa do jej stosowania.

Przykład

Pan Michał P. (lekarz weterynarii) prowadzi działalność od grudnia 2008 r. korzystając przez ten cały czas z opodatkowania w formie karty podatkowej. Z początkiem 2013 r. zamierza zrezygnować z tej formy opodatkowania i przejść na zasady ogólne (skala podatkowa).

Obecnie nie prowadzi wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych, pomimo, iż posiada takie składniki (samochód typu van; laptop). Wraz ze zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne pan Michał P. powinien założyć ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Prawa można się zrzec albo je stracić

Podatnik może zrzec się zastosowania karty w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej lub decyzji zmieniającej wysokość podatku dochodowego w tej formie (zob. art. 32 ust. 1 i art. 38 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o zryczałtowanym podatku). W takim przypadku jest - w myśl art. 32 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku - obowiązany od pierwszego dnia miesiąca następującego po zrzeczeniu zaprowadzić m.in.:

- Wykaz (zgodnie z § 14 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych), jeżeli spełnia warunki do objęcia ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, albo

- ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w ramach ksiąg rachunkowych, albo

- ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT – jeżeli będzie płacił PIT na zasadach ogólnych i prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Do założenia Wykazu (w przypadku, gdy podatnik spełnia warunki do objęcia ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) albo jednej z wymienionych powyżej ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych określonych w ustawie o PIT) są zobowiązani również podatnicy, którzy zawiadomią w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego o utracie warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej. Ta grupa podatników obowiązana jest do ich założenia poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków (art. 39 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku).

Sankcją jest wygaśnięcie decyzji

Jeżeli podatnik:

1) poda we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej dane niezgodne ze stanem faktycznym, powodujące nieuzasadnione zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej bądź ustalenie wysokości podatku dochodowego w formie karty podatkowej w kwocie niższej od należnej, lub

2) prowadzi nierzetelnie (niezgodnie ze stanem faktycznym) ewidencję zatrudnienia bądź, mimo obowiązku, nie prowadzi tej ewidencji, a stwierdzony stan zatrudnienia jest wyższy od zgłoszonego naczelnikowi urzędu skarbowego, lub

3) nie zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego w terminie siedmiu dni od dnia powstania okoliczności powodujących zmiany, o zmianach powodujących utratę warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej albo mających wpływ na podwyższenie wysokości podatku dochodowego w formie karty podatkowej, bądź w zawiadomieniu poda dane w tym zakresie niezgodne ze stanem faktycznym, lub

4) w rachunku lub fakturze stwierdzających sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi poda dane istotnie niezgodne ze stanem faktycznym

- to naczelnik urzędu skarbowego stwierdza wygaśnięcie decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej (zob. art. 40 ust. 1 i 2 ustawy o zryczałtowanym podatku).

W takim przypadku obowiązek założenia właściwych ksiąg, w tym właściwej ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja stwierdzająca wygaśnięcie decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej (zob. art. 40 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku). Podatnik nie ma wtedy możliwości wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i musi rozliczać się zasadach ogólnych.

Z tego powodu nie ma też możliwości założenia wymienionego wyżej wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, który zaprowadzają podatnicy opłacający podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Zmieniając formę opodatkowania z karty podatkowej i zakładając ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podatnik ma prawo - stosownie do art. 22h ust. 2 ustawy o PIT, w przypadku środków trwałych, z zastrzeżeniem art. 22l i 22ł ustawy o PIT - wyboru jednej z metod amortyzacji określonej w art. 22i-22k tej ustawy dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji.

Prawo to potwierdzają organy podatkowe (np. interpretacja Urzędu Skarbowego Poznań-Jeżyce z 7 marca 2005 r., SD/415-1/05). Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Co z odpisami amortyzacyjnymi

W myśl art. 22n ust. 4 ustawy o PIT, zapisów dotyczących środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się w ewidencji najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego, o którym mowa w art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT.

Z kolei, zgodnie z art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od ujawnionych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nieobjętych dotychczas ewidencją, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym te środki lub wartości zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

W związku z tym można byłoby wyrazić pogląd, że za okres opodatkowania w formie karty podatkowej nie należy naliczać odpisów amortyzacyjnych.

Trzeba jednak zachować ostrożność, gdyż niektóre organy podatkowe powołują się w takim przypadku na art. 22n ust. 5 ustawy o PIT, zgodnie z którym w razie zmiany formy opodatkowania podatnicy, zakładając ewidencję, o której mowa w art. 22n ust. 2 ustawy o PIT, uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego lub podatku tonażowego (np. interpretacja Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z 16 września 2003 r., OG-005/149/03/KW/40).

Ich zdaniem, karta podatkowa jest jedną z form zryczałtowanego podatku dochodowego, zatem przepis ten ma również zastosowanie po przejściu z karty podatkowej na zasady ogólne.

W konsekwencji, zdaniem tych organów podatkowych, podatnik musi uzupełnić zapisy w ewidencji środków trwałych o kwotę odpisów amortyzacyjnych przypadających na okres opodatkowania kartą podatkową. Odpisy amortyzacyjne za ten okres nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym będą dopiero odpisy amortyzacyjne od przejścia na zasady ogólne.

Organy podatkowe reprezentujące ten pogląd podkreślają przy tym, że w takim przypadku odpisy amortyzacyjne od danego środka trwałego tak za okres opłacania podatku w formie karty podatkowej, jak i opłacania podatku dochodowego na ogólnych zasadach muszą być liczone według tej samej metody amortyzacyjnej (tak interpretacja Urzędu Skarbowego Poznań-Jeżyce z 7 marca 2005 r., SD/415-1/05).

Przykład

Założymy, że znany nam z poprzedniego przykładu pan Michał P. nabył przedmiotowy samochód typu van i laptop w grudniu 2008 r. i w tym miesiącu oddał je do używania.

Moim zdaniem, wprowadzając je obecnie do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych pan Michał P. może dopiero rozpocząć amortyzację tych składników majątku. Zakładając, że wybierze metodę liniową i ustawowe roczne stawki amortyzacji, okres amortyzacji wyniesie odpowiednio 60 miesięcy (samochód van) oraz 30 miesięcy (laptop).