Rząd przyjął 10 lipca 2023 r. nowelizację ustawy o ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 r., która wprowadza m.in. wyższe limity zużycia energii elektrycznej przy zamrożonych cenach. Ale nakłada ona też specjalny podatek od nadmiarowych zysków dla przedsiębiorstw działających w sektorze węglowym. Taka nadzwyczajna danina, zwana z angielska „windfall tax”, ma być jednorazowym środkiem redukującym niespodziewane i nadmierne zyski sektora energetycznego wywołane wzrostem cen nośników energii w wyniku wojny w Ukrainie.
Wymóg wprowadzenia tej daniny przewidziało unijne rozporządzenie Rady (2022/1854) z 6 października 2022 r. Nazwano ją tam „składką solidarnościową” i przewidziano, że obejmie sektor ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla oraz rafinacji. W Polsce dotąd podatek od nadmiarowych zysków wprowadzono tylko na gaz ziemny oraz – co nie było wymagane rozporządzeniem – na energię elektryczną. Nie pojawił się nawet projekt objęcia nim sektora paliwowego.
Czytaj więcej
Nie ma nawet projektu podatku od nadmiarowych zysków w sektorze paliw i węgla.
Rząd nie wskazuje szczegółowo, jakie podmioty obejmie podatek. Tymczasem unijne rozporządzenie 2022/1854 przewiduje, że stawka „składki solidarnościowej” wynosi co najmniej 33 proc. nadmiarowych zysków. Te zaś można uznać za nadmiarowe, jeśli w 2022 r. lub 2023 r. nastąpił wzrost dochodu firmy o ponad 20 proc. w stosunku do średniej z czterech kolejnych lat, począwszy od 2018 r. Podatkowi podlega nadwyżka ponad te 20 proc.
Ta sama ustawa modyfikuje ponadto obowiązujące już nadzwyczajne przepisy dotyczące rynku energii elektrycznej. Chodzi m.in. o zamrożenie cen energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach domowych. Ma być obniżona cena maksymalna prądu dla jednostek samorządu terytorialnego, małych i średnich przedsiębiorstw oraz podmiotów wykonujących ważne zadania użyteczności publicznej. Jak wskazuje rząd, chodzi o rozszerzenie wsparcia odbiorców w gospodarstwach domowych przez podwyższenie podstawowego limitu zużycia energii elektrycznej objętego mrożeniem ceny.
