Obowiązująca od 1 lipca zmiana w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej nie przestaje wzbudzać kontrowersji. Chodzi o przyznanie nowych uprawnień naczelnikom urzędów skarbowych. Będą mogli wystąpić do banków o przekazanie informacji o rachunkach osób fizycznych.
Ministerstwo Finansów wraca do sprawy w odpowiedzi na interpelację poselską nr 34443 i uspokaja, że przepis nie będzie podstawą nadużyć. Takie obawy zgłosiła grupa posłów KO. Według nich przyznanie urzędom skarbowym dostępu do kont bankowych bez wiedzy zainteresowanego„stwarza to ryzyko, iż dane te będą wykorzystywane do czynności analitycznych urzędów i potwierdzania domniemanych nieprawidłowości jeszcze przed wszczęciem kontroli podatkowej czy celno-skarbowej”.
Czytaj więcej
Nowe uprawnienia fiskusa niepokoją ekspertów. Resort finansów rozważa zmianę przepisów.
Dwa postępowania
Ministerstwo wyjaśnia, że celem zmiany w art. 48 ustawy o KAS jest ujednolicenie oraz doprecyzowanie uprawnień, gdy organy KAS prowadzą postępowanie przygotowawcze dotyczące m.in. osoby fizycznej, niezależnie albo zanim zostaną wszczęte procedury podatkowe: kontrola celno-skarbowa, kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe. Naczelnik urzędu skarbowego może bowiem prowadzić równolegle i niezależnie dwa postępowania: kontrolne lub podatkowe i postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej skarbowej. Według zastępcy szefa KAS, wiceministra Mariusza Gojnego, uzasadnia to rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do uzyskania informacji bankowych o naczelnika urzędu skarbowego prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
„Zmieniony art. 48 ustawy o KAS nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny i bez powiązania z popełnionymi czynami, które są przedmiotem prowadzonego już postępowania przygotowawczego w sprawie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa” – zaznaczył Gojny.
Uzyskane od banku informacje mogą być wykorzystane tylko w konkretnym postępowaniu przygotowawczym.
„Nieuzasadnione są zatem twierdzenia, że dane te będą wykorzystywane do czynności analitycznych urzędów skarbowych i potwierdzania domniemanych nieprawidłowości jeszcze przed wszczęciem kontroli podatkowej – zaznaczył wiceminister.
MF przyznaje, że właściciel konta nie dowie się o tym, że zainteresował się nim fiskus. „Przepisy procedury karnej nie przewidują informowania właściciela rachunku o wszczęciu postępowania” – napisał wiceminister.
Zgodnie z art. 305 § 4 kodeksu postępowania karnego o wszczęciu postępowania przygotowawczego powiadamia się osoby lub instytucje państwowe, samorządowe lub społeczne, które złożyły zawiadomienie o przestępstwie oraz ujawnionego pokrzywdzonego.
Czytaj więcej
Urzędy skarbowe mogą przeglądać stany kont Polaków. I choć mogą to robić tylko w uzasadnionych przypadkach, nie muszą o tym informować podatników.
Pytanie o kwoty
Przypomnijmy, że fiskus może zapytać o liczbę rachunków bankowych, obroty i stany tych rachunków, z podaniem dat oraz kwot poszczególnych wpływów, dat oraz kwot poszczególnych obciążeń i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców. Żądanie ujawnienia danych o rachunku może dotyczyć nie tylko właścicieli, ale i pełnomocników rachunku.
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Wojciech Pławiak, radca prawny, doradca podatkowy, partner w Litigato
Odpowiedź MF nie usuwa obaw o znaczne rozszerzenie uprawnień organów podatkowych. Interpelacja w żaden sposób nie odnosi się do najważniejszej zmiany w ustawie o KAS. Dotychczas banki były obowiązane przekazywać informacje o osobach fizycznych mających status podejrzanych, czyli osób, którym postawiono już zarzuty. Niewinna zamiana słowa podejrzany na osoba fizyczna otwiera furtkę do żądania informacji o osach fizycznych, którym jeszcze zarzutów nie postawiono i nie ogłoszono, ale znajdują się dopiero „w kręgu podejrzeń”, nie mając takiej świadomości. Rozszerzenie kręgu uprawnionych organów o naczelnika urzędu skarbowego również ma znaczenie.
Po reformie KAS zasadą jest, że sprawy „dużego kalibru” prowadzą naczelnicy nowych urzędów celno-skarbowych, dlatego zastrzeżenie uprawnienia do żądania danych do tych organów miało uzasadnienie. Po zmianie również urzędy skarbowe prowadzące sprawy „zwykłych” obywateli mają dostęp do danych dotychczas ograniczonych do wyspecjalizowanych urzędów.
