Projekt ustawy o zwrocie części podatku akcyzowego wymaga zasadniczej zmiany

Już w grudniu 2006 r. w obawie przed zbliżającym się orzeczeniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zostały obniżone stawki podatku akcyzowego od samochodów osobowych. Wyrok Trybunału z 18 stycznia 2007 r. w sprawie Macieja Brzezińskiego (C-313/05) spowodował konieczność uregulowania zwrotu nadpłaconego podatku. Przyjęty 3 lipca 2007 r. przez Radę Ministrów projekt ustawy o zwrocie części podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (dalej: projekt) nie obejmuje zwrotu akcyzy zapłaconej w związku ze sprzedażą samochodu osobowego przed jego pierwszą rejestracją na terytorium kraju. Wydaje się jednak, że powinien.

Kwestię opodatkowania sprzedaży samochodów przed ich pierwszą rejestracją reguluje przede wszystkim ustawa o podatku akcyzowym (DzU z 2004 r. nr 29, poz. 257 ze zm.; dalej: ustawa). Otóż na mocy art. 4 ust. 1 pkt 3 opodatkowaniu akcyzą podlega sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju. Podstawą opodatkowania - jeśli stawkę akcyzy wyraża się w procencie podstawy - jest kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju, pomniejszona o zapłacone kwoty VAT i akcyzy (art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy). Ponadto podatnik ma prawo do obniżenia akcyzy o kwotę tego podatku zapłaconą przy nabyciu wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych, związaną ze sprzedażą opodatkowaną lub zapłaconą od importu (art. 79 ustawy). Stawki akcyzy zostały określone w granicach 3,1 proc. - 65 proc. w zależności od wieku pojazdu i pojemności silnika.

Na mocy zmienionego 10 listopada 2006 r. rozporządzenia ministra finansów w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (DzU nr 210, poz. 1551) pozostawiono dwie stawki tego podatku dla samochodów osobowych: 3,1 proc. - o pojemności do 2000 cm sześc. i 13,6 proc. - o pojemności powyżej 2000 cm sześc. A zatem podatek płacony od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu nie był już uzależniony od wieku pojazdu.Tym samym polskie uregulowania przestały naruszać art. 90 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE).

Obliczanie akcyzy dla samochodów sprzedawanych na terytorium kraju przed ich pierwszą rejestracją odbywało się na zasadach ustanowionych dla samochodów nabywanych wewnątrzwspólnotowo (stawka podatku początkowo zależała od wieku pojazdu i pojemności silnika), aczkolwiek ustawodawca przewidział możliwość obniżenia kwoty akcyzy zapłaconej przy nabyciu pojazdu lub związanej z jego importem. Obniżenie stawek podatku od 1 grudnia 2006 r. dotyczyło jednak również opodatkowania akcyzą sprzedaży samochodów przed ich pierwszą rejestracją.

18 stycznia 2007 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że art. 90 akapit pierwszy TWE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on podatkowi akcyzowemu w zakresie, w jakim kwota podatku nakładana na pojazdy używane ponad dwuletnie, nabyte w państwie członkowskim innym niż to, które wprowadziło taki podatek, przewyższa rezydualną kwotę tego podatku zawartą w wartości rynkowej podobnych pojazdów, które zostały zarejestrowane wcześniej w państwie członkowskim, które nałożyło podatek.

Zwrot części akcyzy zapłaconej w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym lub importem samochodu osobowego jest kwestią czasu. Początkowo nie było wiadomo, na jakich zasadach ten zwrot ma się odbywać. Okazało się, że instytucja nadpłaty uregulowana w rozdziale 9 ordynacji podatkowej nie może być zastosowana, bo wtedy niemal każdy z podatników otrzymałby automatycznie zwrot nadpłaconego podatku. Dlatego powstał wskazany projekt.

Projekt nie obejmuje możliwości zwrotu akcyzy zapłaconej z tytułu sprzedaży pojazdu przed jego pierwszą rejestracją na terytorium kraju. Pominięcie tej kwestii jest niezrozumiałe, zwłaszcza mając na uwadze przywołany wyrok Trybunału. Co prawda dotyczył on tylko nabycia wewnątrzwspólnotowego, jednak jego sentencję należy odczytywać szerzej. Chodzi tu o stwierdzenie, że stawki podatku akcyzowego związane ze sprzedażą samochodów, a zależne od ich wieku, były również niezgodne z art. 90 TWE. Dlatego konieczność jej zwrotu jest nieunikniona. Obrazuje to przykład.

Podatnik w lutym 2006 r. dokonał nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego wyprodukowanego w 1997 r. Zapłacił 10 tys. zł i od tej ceny odprowadził 65 proc. akcyzy, tj. 6500 zł. Następnie, nie rejestrując pojazdu, sprzedał go za 20 tys. zł. Podatek akcyzowy wg stawki 65 proc. wyniósł 7878 zł (20 000 zł: 1,65 x 0,65). Podatnik, zgodnie z art. 79 ustawy, zapłacił 1378 zł podatku.

Po uchwaleniu nowej ustawy podatnik będzie miał szansę na odzyskanie znacznej kwoty podatku uiszczonego w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym pojazdu. Z drugiej strony, na podstawie tejże ustawy nie ma możliwości zwrotu nadpłaconej akcyzy od sprzedaży samochodu.

Taki stan rzeczy może spowodować jeszcze jeden niekorzystny skutek dla tych, którzy nabyli wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy, a następnie przed zarejestrowaniem sprzedali go. Zgodnie bowiem z art. 79 projektu podatnik ma prawo do obniżenia kwoty akcyzy o kwotę akcyzy zapłaconą przy nabyciu wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych. Jeżeli podatnik otrzyma zwrot nadpłaty w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym, to niebawem może otrzymać decyzję określającą wyższy wymiar akcyzy od dokonanej sprzedaży.

Załóżmy, że w podanym przykładzie podatnik otrzymał zwrot nadpłaconej akcyzy w wysokości 6190 zł (6500 zł - 310 zł = 6190 zł). Podatek odsprzedaży samochodu wynoszący 7878 zł może być obniżony w tym momencie jedynie o 310 zł. Należny podatek wyniesie więc 7568 zł. Po odjęciu zapłaconego wcześniej podatku, tj. 1378 zł, podatnik będzie musiał dopłacić 6190 zł.