Dług publiczny Polski sięgnął 56 procent PKB według definicji stosowanej przez Eurostat oraz 53 procent według kreatywnej definicji zaproponowanej przez ministra Sami Wiecie Którego. To metoda podwójnego netto: nie dolicza się niektórych długów (na przykład tych w Krajowym Funduszu Drogowym), a odlicza się niektóre aktywa rządowe. Na razie tylko gotówkę, ale kto wie – może z czasem zostaną też wycenione i odliczone od wartości długu również aktywa materialne i intelektualne rządu? Ale to wszystko nie pomaga, bo Polska weszła w okres stagnacjo-recesji.

Według oficjalnych prognoz ZUS deficyt w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wzrośnie z 67 miliardów w 2014 roku do 87 miliardów w roku 2018. Ale ta prognoza jest oparta na założeniu, że wzrost PKB w tym roku wyniesie 2 procent, płace realnie wzrosną o 1,5 procent, a bezrobocie na koniec roku wyniesie 13,2 procent. Tymczasem realia raczej wskazują na stagnację lub recesję, zerowy wzrost płac realnych i wzrost bezrobocia do 15 procent. Jeżeli tak będzie w 2013 roku, to według analizy przedstawionej przez ZUS, deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2018 roku sięgnie prawie 100 mld złotych. A jeżeli stagnacja potrwa dwa lata, to katastrofa ZUS czeka nas już w tej dekadzie. A przecież najsilniejsze uderzenie demograficzne przyjdzie dopiero po 2020 roku, bo wtedy pokolenie wyżu powojennego przejdzie w całości na emerytury.

Szybko rosnący deficyt w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych może skutkować dwoma rodzajami działań: reformy lub nasilenia kreatywnej księgowości. Skoro deficyt w FUS może wynieść ponad 4–5 procent PKB w scenariuszu stagnacji lub wolnego wzrostu to, żeby zmniejszyć deficyt sektora finansów publicznych poniżej 3 procent PKB i zakończyć procedurę nadmiernego deficytu wobec Polski, trzeba mieć nadwyżkę 1–2 procent PKB w innych obszarach finansów publicznych. Ale pamiętajmy, że Polska ratyfikując pakt fiskalny zobowiązała się do podjęcia działań, które w średnim terminie doprowadzą do zbilansowania finansów publicznych, co w przypadku naszego kraju oznacza deficyt około 1 procent PKB. Czyli w ciągu kilku lat musimy wypracować w finansach publicznych nadwyżkę około 4 procent PKB, żeby zneutralizować potężny deficyt z FUS. Tylko jak to zrobić w warunkach niskiego wzrostu?