Zamiast poddawać ją brutalnym testom chciwości, ludzkich zawiści i cwaniactwa, trzeba było ją zostawić w muzeum niespełnionych pragnień wzniosłych profesorów. Jedno to wmawiać sobie, że wszystkie narody mogą zachowywać się karnie jak Niemcy i jak w paradzie równości kochać wszystkich i wszędzie bez żadnych uprzedzeń, a co innego budować na tym realny system finansowy. Lepiej było żyć złudzeniami niż wprowadzać walutę, która pozwoliła tym wszystkim kulturowym stereotypom ożyć i ze zdwojoną siłą wypalić nam w twarz. O nowy porządek Europy nie walczy dziś solidarnie ani 27, ani nawet 17 państw i rządów Europy. Leniwi Hiszpanie, greccy złodzieje, niesłowni Francuzi, żądni panowania Niemcy walczą przeciwko sobie o to, kto kogo ma pouczać i jak głęboko można lustrować sobie nawzajem budżety.
Długą drogę przeszliśmy od ojców założycieli i pierwszych traktatów rzymskich. Polityki miłości i zjednoczonych zmagań o nadrzędną wartość europejskiej symbiozy. Ton dzisiejszych debat bardziej przypomina ultimata w przeddzień rozbicia dzielnicowego niż dzień narodzin nowej wspólnoty. Nie brakuje zapewnień i podniosłych słów o zacieśnianiu więzi, ale coraz częściej mamy wrażenie, że zamiast świeżego powiewu wspólnej Europy, dusimy się od ciaśniejszych regulacji krępujących naszą kreatywność, narodowe poczucie wyjątkowości, a co najgorsze – rozmieniających nasz dobrobyt na drobne.
Idea wielkiej wspólnej Europy jest znacznie starsza niż współczesne granice kontynentu. Jeżeli nie udało się jej wcześniej wdrożyć, to nie dlatego, że brakowało tu mądrych ludzi i zdolnych polityków, ale dlatego, że było ich za dużo. Koncept bardziej łączyli z własnymi ambicjami, które podczepiali pod mniej lub bardziej groźne paneuropejskie utopie. Włącznie ze Zjednoczonymi Stanami Europy, idei którą zarażał mason Richard Coudenhove-Kalergi. Syn austro-węgierskiego księcia i japońskiej arystokratki, wychowany przez polską ciotkę w czeskich Pobieżovicach. W 1926 ściągnął nawet sporo książąt, królów i ministrów do Wiednia na pierwszy Paneuropejski Kongres. Swój chory koncept miał Hitler, a po nim jeszcze wielu całkiem mądrych ludzi, którzy powtarzali mantrę, że to dla dobra ludzkości.
Ci z państwa, którzy jak ja mieli okazję czytać „Drogę do zniewolenia" Friedricha von Hayeka, też pewnie najlepiej pamiętają ustęp, że dla dobra ludzkości sprowadzane były na nas zwykle największe nieszczęścia. Nie wiem, czy to za sprawą von Hayeka, czy może tylko wojennych refleksji i amerykańskich doświadczeń prezydent Truman rozumiał i wpajał europejskim mędrcom z Jeanem Monnetem na czele prawdę, pokój w Europie mogą ustanowić nie unią polityczną, lecz bazując na czystej interesowności. To z amerykańskiej inicjatywy, wspieranej wywiadem i dyplomacją, doszło do stworzenia pierwszej unii w 1948 roku – nie politycznej, ale celnej między rządami Belgii, Holandii i Luksemburgu, tzw. Beneluksu. I pewnie nigdy nie doszłoby do kolacji z Schumanem w rezydencji Moneta, gdzie zrodził się pomysł Unii Węgla i Stali, gdyby amerykański ambasador nie przekazał europejskim mędrcom, że pomoc z USA może płynąć tylko przez wspólne instytucje współpracy gospodarczej.
