Trzynastki nauczycieli: co się mieści w półrocznym stażu

Półroczny okres pracy nie jest wymagany do przyznania „trzynastki” w razie korzystania z:

• urlopu wychowawczego,

• urlopu dla poratowania zdrowia,

• urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego.

Zatem mimo przebywania przez np. osiem miesięcy na urlopie wychowawczym czy na urlopie dla poratowania zdrowia, nauczyciel uzyska prawo do dodatkowego wynagrodzenia. Ale oczywiście w niższej wysokości, tj. 8,5 proc. pensji otrzymanej za  faktycznie przepracowany okres.

Choroba to nie praca

Jeśli jednak nauczyciel przebywał dłużej niż sześć miesięcy na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim (lub ojcowskim w sumie z inną płatną absencją, np. opieką nad dzieckiem), dodatkowej pensji nie otrzyma. Do okresu zatrudnienia gwarantującego nabycie „trzynastki” wlicza się bowiem czas, jaki osoba faktycznie przepracowała w ciągu roku. Tak wynika z art. 2 ust. 1 ustawy, który uzależnia prawo do świadczenia do okresu pracy przepracowanego, a nie okresu zatrudnienia.

Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwałach z 25 lipca 2003 r. (III PZP 7/03) oraz z 7 lipca 2011 r. (III PZP 3/2011). W pierwszej uznał, że urlop macierzyński nie powoduje zawieszenia stosunku pracy i choć jest okresem usprawiedliwionej nie-

obecności, nie można go uznać za czas efektywnego wykonywania zadań. Tak może być traktowany jedynie urlop wypoczynkowy. Nie znajduje się też na liście okoliczności, których wystąpienie uprawnia do odstąpienia od wymogu minimalnego sześciomiesięcznego zakładowego stażu pracy, by uzyskać prawo do „trzynastki”.

Oznacza to, że okresy nieświadczenia pracy są traktowane jako okresy nieprzepracowane, niezależnie od tego, czy pracownik zachowuje za nie prawo do wynagrodzenia – np. w razie choroby, czy brak prawa do wynagrodzenia – np. pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego, przebywanie na urlopie macierzyńskim czy bezpłatnym.

Zatem do stażu uprawniającego do otrzymania rocznej pensji zaliczany jest tylko ten czas, w którym nauczyciel stawiał się do pracy, podpisywał listę obecności i wykonywał swoje zwykłe obowiązki pracownicze.

Korzyść zatrudnionego

Zasada efektywnej pracy nie jest jednak wykładnią powszechnie obowiązującą. Pracodawca może, ale nie musi się do niej stosować. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przedstawia interpretację bardziej korzystną dla pracowników. Uznaje, że do uzyskania prawa do „trzynastki” wystarczy, aby pracownik pozostawał w zatrudnieniu przez wymagany okres.

Nie ma znaczenia, czy w tym czasie był na zwolnieniu lekarskim, urlopie szkoleniowym czy macierzyńskim. Zatem to dyrektor szkoły oraz organ prowadzący może zdecydować, czy nauczycielce przebywającej dłużej niż sześć miesięcy w roku na zwolnieniu lekarskim i urlopie macierzyńskim przyznać trzynastą pensję.

Może się też zdarzyć, że nauczyciel pracujący w dwóch szkołach, np. w jednej na czas nieokreślony, a w drugiej na czas określony, który w 2011 r. pracował tylko w listopadzie i grudniu 2011 r., po powrocie z urlopu macierzyńskiego i wypoczynkowego w jednej szkole otrzyma trzynastkę, a w drugiej nie.

Przy określaniu prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy brać pod uwagę okres pozostawania nauczyciela w stanie nieczynnym (art. 20 Karty nauczyciela). Jednak do wyliczenia wysokości „trzynastki” nie może być brane wynagrodzenie, jakie nauczyciel pobierał podczas pozostawania w stanie nieczynnym. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy w tym okresie został wezwany do świadczenia pracy w tej samej szkole.

Jak liczyć dni

Różnie też dyrektorzy szkół ustalają konieczny sześciomiesięczny staż warunkujący uzyskanie trzynastej pensji. Niektórzy mierzą go miesiącami kalendarzowymi. Dlatego jedni pracownicy nabywają prawo do pieniądzy po 181 dniach, a inni – po 183. Eksperci twierdzą, że takie zróżnicowanie uprawnień jest dyskryminacją.

Dlatego opowiadają się za koncepcją, która zakłada, że miesiąc liczy 30 dni. Wynika to z art. 300 k.p., zgodnie z którym w kwestiach nieuregulowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio kodeks cywilny, jeśli nie jest on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie zaś z art.114 k.c. miesiąc obejmuje 30 dni, które pomnożone przez sześć dają 180 dni.

Alkohol pozbawia dodatkowej płacy

Nauczyciel nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia rocznego w razie:

• nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż dwa dni w roku,

• stawiania się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości,

• wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy,

• rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Uczący, ale nie nauczyciel

Zgodnie z art. 7 ust. 1a. ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (uso) w uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może być zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć. Wymaga to zgody kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej – ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Oznacza to, że dyrektor szkoły ma prawo zatrudnić nauczyciela bez kwalifikacji. Jednak nie może tego zrobić w oparciu o Kartę nauczyciela. Taka osoba nie może korzystać z przywilejów zarezerwowanych dla nauczycieli. A zatem prawo do dodatkowego rocznego wynagrodzenia nabywa wówczas, gdy przepracuje w danej szkole co najmniej sześć miesięcy.

W efekcie nauczyciel zatrudniony na podstawie uso od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r. nabywa prawo do „trzynastki”. Jeśli jednak jego umowa wygasła 29 kwietnia 2011 r. (data zakończenia zajęć w szkołach ponadgimnazjalnych w klasach programowo najwyższych w ubiegłym roku szkolnym) lub 23 czerwca 2011 r. (data zakończenia roku szkolnego w ubiegłym roku), to nie ma podstaw do jej otrzymania.