Podatkowy ustawodawca znowu przed wspólnotowym sądem

Po wyroku w sprawie obywatela Niemiec przeciwko Polsce („Rz” z 24 kwietnia, "[link=http://www.rp.pl/artykul/287289,295651_Skladka_lamie_prawo_UE.html]Składka łamie prawo UE[/link]") zapewne kolejny wyrok dotyczący możliwości odliczania składek zapłaconych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą na terenie Unii Europejskiej będzie korzystny dla skarżącego.

[srodtytul]Gołe fakty[/srodtytul]

Ta sprawa zaczęła się od wniosku pana X, obywatela polskiego prowadzącego w Holandii działalność gospodarczą, w którym prosił o wydanie interpretacji przepisów art. 26 ust. 1 pkt 2 i art. 27b ustawy o PIT (odliczenie od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne i od podatku – na ubezpieczenie zdrowotne). Oczekiwał, że urząd skarbowy przychyli się do jego interpretacji i uzna, że ma prawo do odliczenia tych składek, mimo że nie wpłacił ich do polskiego ZUS, lecz zapłacił w Holandii.

Naczelnik urzędu skarbowego, a następnie dyrektor izby skarbowej uznali, że X nie ma racji. Wobec tego sprawa znalazła się w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, a ten 30 maja 2008 r. zwrócił się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) z pytaniem prejudycjalnym (wstępnym): czy norma prawna wyrażona w art. 43 TWE (traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską) sprzeciwia się treści art. 26 ust. 1 pkt 2 oraz art. 27b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także czy zasada wyrażona w art. 10 i 43 TWE wyprzedza zasadę wyrażoną w art. 190 § 3 polskiej konstytucji ([b]sprawy połączone, sygn. I SA/Po 1756/07 i I SA/Po 1757/07[/b])?

W trakcie toczącego się przed sądem administracyjnym postępowania [b]Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 listopada 2007 r. (K 18/06)[/b] uznał przepisy art. 26 ust. 1 pkt 2 oraz art. 27b ust. 1 ustawy o PIT za niezgodne z art. 32 w związku z art. 2 konstytucji oraz za naruszające zasadę swobody przepływu osób na terytorium Unii. Trybunał odroczył na 12 miesięcy utratę mocy przez kwestionowane przepisy – do 30 listopada 2008 r. Wyrok wyraźnie stwierdził naruszenie zasady swobody przepływu osób (art. 39 TWE).

[srodtytul]Szczególne znaczenie[/srodtytul]

Sprawa ta ma szczególne znaczenie ze względu na zarzut dyskryminacji obejmujący naruszenie zasad: swobody świadczenia usług (art. 49 TWE) i będącej przedmiotem pytania prejudycjalnego swobody przedsiębiorczości (art. 43 TWE), którego dopuściło się państwo członkowskie (Polska) w odniesieniu do swojego obywatela wykonującego działalność gospodarczą w innym państwie Unii (Holandia).

Dotyczy ona też stosowania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania – w tym wypadku chodzi o[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=171612] konwencję podpisaną w Warszawie 13 lutego 2002 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Niderlandów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (DzU z 2003 r. nr 216, poz. 2120)[/link], a zwłaszcza treść jej art. 25 ust. 5 lit. a i b. Nie ma w niej żadnego uzasadnienia dla odmowy odliczenia składek społecznych od dochodu, a od podatku – składek zdrowotnych.

Ten argument był zgłaszany w toku całego postępowania podatkowego, także przed sądem. W związku zaś z wyrokiem Trybunału z 7 listopada 2007 r. wyrażono pogląd, iż utrata mocy obowiązującej przez zaskarżone przepisy dopiero 30 listopada 2008 r. nie stanowi przeszkody do uznania przez sąd, że przepis ten był niezgodny z konstytucją już od chwili jego uchwalenia. Nie należy go zatem stosować.

[srodtytul]Według Komisji Europejskiej[/srodtytul]

Niezwykle precyzyjne, klarowne i oparte na wszechstronnej analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a jednocześnie trafne stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie pytania prejudycjalnego przedstawia się następująco:

1. Art. 43 ust. 1 i 2 TWE oraz pomocniczo art. 49 TWE należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwiają się one uregulowaniom krajowym takim jak art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, ograniczającym prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku dochodowym wyłącznie o kwotę składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne zapłaconą na podstawie przepisów prawa krajowego, oraz art. 27b, który przewiduje odliczenie od podatku dochodowego składki na ubezpieczenie zdrowotne, jedynie gdy została ona zapłacona do polskiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych, w sytuacji gdy polski obywatel podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce od uzyskanych przez niego dochodów uiścił w innym państwie członkowskim składki na obowiązkowe zagraniczne ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w związku z działalnością gospodarczą wykonywaną na terenie tego państwa członkowskiego.

2. Zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego oraz art. 10 i art. 43 ust. 1 i 2 TWE należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one stosowaniu art. 91 ust. 2 i 3 oraz 190 ust. 1 i 3 Konstytucji RP w zakresie, w jakim pozwalają one Trybunałowi Konstytucyjnemu odroczyć w wyroku datę utraty mocy obowiązującej przepisów ustawowych uznanych przez niego w tym samym wyroku za niekonstytucyjne.

[srodtytul]Komentarz do opinii[/srodtytul]

Oznacza to, iż podatnik może odliczyć od podstawy opodatkowania PIT całość zapłaconych za granicą składek na ubezpieczenia społeczne, a od podatku całość zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, a nie tylko ich część nieodliczoną od dochodów zagranicznych. W tym szerokim znaczeniu dotyczy tych podatników, których obejmują postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, gdzie zastosowanie znajduje tzw. metoda kredytu podatkowego, np. z Holandią, ale też Belgią, Danią, Finlandią czy wciąż jeszcze Austrią.

Ponadto możliwość odroczenia daty utraty mocy obowiązującej przepisów ustawy o PIT na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP nie stoi w sprzeczności z zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego, gdyż art. 10 i 43 TWE nie stoją na przeszkodzie obowiązkowi organów administracyjnych i sądów krajowych do niestosowania przepisów ustawowych, którym sprzeciwia się art. 43 TWE.

Sprawa zawisła przed [b]ETS w Luksemburgu pod sygnaturą C-314/08[/b].