Podział uchroni majątek przed wierzycielami

Tak wynika z [b]uchwały Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 132/09)[/b].

Długi, o które chodzi w tej sprawie, zostały zaciągnięte przez Marka R. przed 20 stycznia 2005 r., tj. przed zmianą przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6D6E2EB6E7890EF8EB665185A133BB6D?id=71706]kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[/link] dotyczących odpowiedzialności małżonków za długi. Zmiana pociągnęła za sobą korektę przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] dotyczących postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie egzekucyjne wszczęto już po wejściu w życie tej korekty i odnosi się do aktualnego stanu prawnego.

[srodtytul]Klauzula wykonalności [/srodtytul]

Wierzyciele Marka R. uzyskali klauzule wykonalności także przeciwko żonie dłużnika Beacie P.-R. Pozwalały na przymusowe ściągnięcie długu także z majątku dorobkowego małżonków R. W październiku 2005 r. komornik zajął na wniosek jednego z wierzycieli należącą do tego majątku nieruchomość z domem. Wyrokiem z lutego 2007 r. sąd orzekł separację małżonków i podzielił ich majątek wspólny. Wskazana nieruchomość przypadła na wyłączną własność żonie. Majątek wspólny przestał istnieć.

Beata P. -R. wystąpiła, na podstawie art. 825 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego, z wnioskiem o umorzenie postępowań egzekucyjnych obejmujących tę nieruchomość jako prowadzonych wbrew tytułowi wykonawczemu z jej majątku osobistego. Przepis ten nakazuje komornikowi umorzenie postępowania w całości lub w części, m.in. jeśli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która wedle klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i sprzeciwiła się egzekucji albo z innych powodów egzekucja pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.

[srodtytul]Sprzeczne racje [/srodtytul]

Gdy komornik odmówił, Beata P.-R. wniosła skargę do sądu, ale sąd I instancji skargę oddalił. W uzasadnieniu przypomniał orzeczenia Sądu Najwyższego i poglądy doktryny, według których zmiana spowodowana orzeczeniem sądu o podziale majątku wspólnego, także o dział spadku i zniesienie współwłasności, nie jest rozporządzeniem nieruchomością w rozumieniu art. 930 kodeksu postępowania cywilnego, nawet gdy sąd orzekł na zgodny wniosek małżonków, współspadkobierców czy współwłaścicieli po zajęciu nieruchomości. W myśl tego przepisu rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie. Czynności egzekucyjne są ważne zarówno wobec dłużnika, jak i nabywcy.

Przykładem, wedle sądu, może być ta właśnie sprawa. Ponieważ oddział majątku nastąpił w wyroku orzekającym separację, [b]wierzyciele Marka R. nie mogli skorzystać z przewidzianej w art. 912 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] możliwości zajęcia prawa dłużnika do podziału majątku ani wziąć udziału w postępowaniu działowym, co dałoby im szanse wpłynięcia na jego tok, tak by odpowiednia część wspólnego majątku przypadła dłużnikowi.[/b] To zaś pozwoliłoby na ściągnięcie długu z tego majątku.

Dlatego sąd I instancji uznał, że odmowa umorzenia postępowań egzekucyjnych wszczętych przed podziałem majątku dorobkowego małżonków R. była zasadna.

[srodtytul]Zdaniem Sądu Najwyższego [/srodtytul]

Gdy wskutek zażalenia sprawa trafiła na wokandę sądu II instancji, ten wystąpił z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego. W jego uzasadnieniu znalazła się sugestia, by dopuszczalności dalszego prowadzenia egzekucji z majątku, który po podziale należy do majątku osobistego małżonka, poszukiwać nie, jak przyjął sąd I instancji, w art. 930 § 1 w związku z art. 1004 k.p.c., ale w art. 41 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, określającego zasady odpowiedzialności małżonków majątkiem wspólnym.

Treść uchwały Sądu Najwyższego podjętej w odpowiedzi na pytane prawne oznacza, że Sąd Najwyższy ma w tym względzie odmienne zdanie. Stwierdził w niej bowiem, wskazując jako podstawę art. 825 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego, że w opisanej sytuacji, jeśli po zajęciu przedmiotu należącego do majątku dorobkowego na podstawie tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności nadaną przeciwko małżonkowi dłużnika doszło do podziału tego majątku i przedmiot ów przypadł małżonkowi niebędącemu dłużnikiem, może on się domagać umorzenia egzekucji w stosunku do tego przedmiotu .

[ramka][srodtytul]Za zgodą i ze wspólnej firmy [/srodtytul]

W myśl art. 41 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wierzyciel jednego z małżonków może egzekwować swoją należność z majątku dorobkowego tylko w sytuacji, w której drugi z małżonków zgodził się na zaciągnięcie długu. Jeśli takiej zgody nie udzielił albo jeśli zobowiązanie małżonka nie wynika z czynności prawnej (chodzi np. o odszkodowanie za skutki spowodowanego przez niego wypadku), to dla wierzyciela dostępny jest majątek osobisty dłużnika, jego wynagrodzenie za pracę oraz dochody z działalności zarobkowej i korzyści z praw autorskich oraz innych praw twórcy. Tylko jeśli dług powstał w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego, można go egzekwować także z przedmiotów wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa. [/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[mail=i.lewandowska@rp.pl]i.lewandowska@rp.pl[/mail][/i]