Gmina jest ograniczona w obciążaniu swego majątku

Takie stwierdzenie, bardzo istotne dla wszystkich gmin, zawarł [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 20 października 2010 r. (sygnatura akt - III CZP 70/10).[/b] Uchwała wyjaśnia wątpliwość prawną powstałą na tle konkretnej sprawy cywilnej i wiąże formalnie tylko w tej sprawie. Jednakże ze względu na autorytet Sądu Najwyższego jej skutki muszą rozważyć wszystkie gminy, które postanowiły zastosować do należących do nich budynków mieszkalnych i mieszkań we wspólnotach mieszkaniowych takie rozwiązanie jak gmina Bytom.

[srodtytul]Dzika lokatorka [/srodtytul]

W lipcu 2004 r. gmina ta za zgodą rady miasta ustanowiła nieodpłatnie na kilku budynkach mieszkalnych prawo użytkowania na rzecz Zakładu Budynków Miejskich, komunalnej spółki z o.o.

Do mieszkania w jednym z budynków objętych wskazaną umową włamała się Bożena K. i zamieszkała z trójką dzieci.

Zakład Budynków Miejskich wystąpił przeciwko niej i dzieciom z żądaniem eksmisji. Sąd I instancji uwzględnił to żądanie. Uznał, że spółka ta, będąc użytkownikiem, ma prawo wnieść tego rodzaju powództwo. Jako podstawę wskazał art. 222 § 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] w związku z art. 251 k.c. Jednocześnie, odwołując się do uchwały Sądu Najwyższego z 20 maja 2005 r. (sygn. III CZP 6/05), zaznaczył, że pomija w wyroku orzeczenie co do lokalu socjalnego. SN uznał w niej, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd kwestią lokalu socjalnego się nie zajmuje. Prawo bowiem do takiego lokalu osobie tej nie przysługuje.

Sprawa trafiła na wokandę sądu II instancji wskutek apelacji wniesionej przez dziką lokatorkę. Powoływała się na swoją trudną sytuację rodzinną i zdrowotną, a także na to, że wyremontowała zajęty lokal i go utrzymuje.

[srodtytul]Pod rozwagę SN [/srodtytul]

Sąd II instancji przed merytorycznym rozpatrzeniem apelacji powziął wątpliwość natury zasadniczej. Nie był mianowicie pewny, czy umowa z 2004 r. ustanawiająca na rzecz spółki użytkowanie jest ważna, czy istotnie stała się ona użytkownikiem nieruchomości, w której znajduje się sporny lokal, i czy w związku z tym ma legitymację procesową czynną, czyli prawo do występowania z żądaniem eksmisji. Z tym pytaniem zwrócił się do Sądu Najwyższego.

Przyczyną wątpliwości stały się dwa przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=357084]ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami[/link] (ustawa) odnoszące się do gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność jednostki samorządu terytorialnego, a więc przede wszystkim gminy. Chodzi o wzajemny stosunek art. 13 ust. 1 oraz art. 14 ust. 2 tej ustawy.

[srodtytul]Nieważna umowa[/srodtytul]

W uzasadnieniu pytania prawnego sąd II instancji zaznaczył, że wzajemna relacja przytoczonych przepisów budzi wątpliwości.

Chodzi przede wszystkim o to, czy art. 13 ust. 1 ustawy stanowi zasadę, a art. 14 ust. 2 jest od niej wyjątkiem, a ponadto, czy użytkowanie może być ustanowione nieodpłatnie tylko w sytuacjach wskazanych w art. 14 ust. 2 ustawy, tj. gdy Skarb Państwa ustanawia je na rzecz gminy czy innej jednostki samorządu terytorialnego, a taka jednostka na rzecz Skarbu Państwa lub innej takiej jednostki. [b]Do istoty użytkowania nie należy – wedle kodeksu cywilnego – odpłatność. O tym, czy będzie ono odpłatne czy nieodpłatne, decyduje wola stron. [/b]

W tym kontekście można argumentować, że art. 14 ust. 2 ustawy należy do stosunkowo nielicznych przepisów ustanawiających wyjątek od zasady pełnej ekwiwalentności w rozporządzeniu mieniem publicznym, którą wywieść można z art. 12 ustawy z 1997 r. Słowem, użytkowanie na rzecz każdego innego podmiotu niż wskazane w art. 14 ust. 2 może być ustanowione tylko odpłatnie. A skoro tak, to powstaje pytanie, jakie są sankcje za naruszenie tej zasady. Czy umowa ustanawiająca użytkowanie nieodpłatne jest, stosownie do art. 58 k.c., nieważna jako sprzeczna z ustawą lub mająca na celu jej obejście?

Z przytoczonej uchwały wynika, że tak właśnie uznał Sąd Najwyższy (sygn. III CZP 70/10).

[ramka]

[b]Co mówią przepisy?[/b]

[srodtytul]Obrót z ograniczeniami[/srodtytul]