Leasingodawcy muszą doliczać VAT do ubezpieczeń

Już niedługo leasingobiorcy mogą się spodziewać faktur korygujących. Część będzie dotyczyć umów, o których zdążyli już zapomnieć. Na szczęście zwykle na nich nie stracą

Aktualizacja: 25.11.2010 03:55 Publikacja: 25.11.2010 02:00

Leasingodawcy muszą doliczać VAT do ubezpieczeń

Foto: Rzeczpospolita

Konrad Piłat

Takie są skutki uchwały [b]Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 r. (I FPS 3/10) - czytaj też artykuł [link=http://www.rp.pl/artykul/159882,561352-Jest-VAT-od-ubezpieczenia-leasingu.html]Ubezpieczenie przedmiotu leasingu podlega VAT[/link][/b]

Wynika z niej, że leasingodawcy muszą włączyć do podstawy opodatkowania świadczonych usług koszty ubezpieczenia przedmiotu umowy.

Nie mogą więc ich refakturować, korzystając ze zwolnienia od VAT. W praktyce oznacza to, że ubezpieczenie powinno być droższe o 22-proc. podatek.

[srodtytul]Uchwała obowiązuje wstecz[/srodtytul]

Dla firm leasingowych najgorsza jest informacja, że muszą zweryfikować swoje rozliczenia za okresy, które nie uległy przedawnieniu. Uchwała nie jest bowiem zmianą prawa, tylko wyjaśnieniem zasad jego wykładni. Należy ją więc stosować również do lat poprzednich. Które faktury, ewidencje i deklaracje powinni więc poprawić leasingodawcy?

Zgodnie z ogólną zasadą zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin ich płatności. Zasadę tę stosuje się również do VAT. Oznacza to, że np. zobowiązania wynikające z deklaracji za 2005 r. przedawniają się z końcem 2010 r.

Wyjątkiem jest VAT za grudzień lub ostatni kwartał tego roku. Jego termin zapłaty przypadał w styczniu 2006 r. Oznacza to, że fiskus nie będzie mógł domagać się jego uiszczenia dopiero w 2012 r.

[srodtytul]Nie zawsze można podwyższyć cenę[/srodtytul]

Sposób korekty VAT będzie uzależniony od postanowień umowy leasingowej. Jeśli strony ustaliły za ubezpieczenie cenę netto, która może być powiększona o odpowiedni VAT, to uchwała daje podstawę leasingodawcy do wystawienia faktury korygującej z doliczonym 22-proc. podatkiem.

[ramka][b]Przykład[/b]

W fakturze wystawionej w lutym 2010 r. leasingodawca wykazał jako koszt ubezpieczenia 4000 zł. Zastosował zwolnienie od VAT. Znał już jednak pierwsze niekorzystne orzeczenia w tej sprawie.

Dlatego w umowie leasingowej zabezpieczył swoje interesy, wprowadzając klauzulę, że 4000 zł to kwota netto, która zostanie podwyższona o należny VAT.

Leasingodawca może więc w fakturze korygującej doliczyć VAT (mimo że w pierwszej zastosował zwolnienie), uznając, że 4000 zł było ceną netto. Po uchwale NSA nie ma już bowiem wątpliwości, że firma leasingowa nie ma prawa refakturować kosztów ubezpieczenia. VAT będzie więc wynosił:

22 proc. x 4000 zł = 880 zł[/ramka]

Możliwa jest także inna sytuacja. W umowie mogło znaleźć się bowiem jedynie postanowienie, że firma leasingowa obciąży leasingobiorcę z góry ustalonymi kosztami ubezpieczenia. Wtedy kwota, do której zapłaty zobowiązany był leasingobiorca, jest wynagrodzeniem brutto firmy leasingowej.

Nie można go więc zmusić do dopłaty podatku. W takiej sytuacji trzeba pamiętać, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się należnego VAT. Najprościej jest obliczyć podatek stosując do kwoty brutto stawkę 18,03 proc. Pozwala na to art. 85 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link].

[ramka][b]Przykład[/b]

W fakturze wystawionej w grudniu 2006 r. firma leasingowa wykazała jako koszt ubezpieczenia 4000 zł. Zastosowała zwolnienie od VAT.

Z umowy nie wynika możliwość doliczenia VAT. Wtedy nic bowiem nie wskazywało, że firma leasingowa nie ma prawa refakturować kosztów ubezpieczeń.

W takiej sytuacji wystawiając korektę leasingodawca musi odprowadzić VAT z własnej kieszeni. Będzie on wynosił:

4000 zł x 18,03 proc. = 721,20 zł[/ramka]

[srodtytul]Leasingobiorcy raczej nie stracą[/srodtytul]

Większość leasingobiorców nie poniesie negatywnych skutków uchwały. Z pewnością nie dotkną ich one, jeśli z umowy wynika, że firma leasingowa nie ma prawa doliczyć do kosztów ubezpieczenia VAT. W takiej sytuacji leasingobiorca, który ma prawo do odliczania VAT, może nawet zyskać.

[ramka][b]Przykład[/b]

Hurtownia materiałów budowlanych użytkowała na podstawie umowy leasingu samochód. W 2007 r. firma leasingowa refakturowała na nią 5000 zł kosztów ubezpieczenia. Do kwoty tej zastosowano zwolnienie. Teraz okazało się, że było to nieprawidłowe postępowanie.

Jeśli umowa nie pozwala doliczyć VAT obliczonego od 5000 zł, to należy przyjąć, że jest to kwota wynagrodzenia brutto. W fakturze korygującej zawarty więc będzie VAT w wysokości:

5000 zł x 18,03 proc. = 901,50 zł

Leasingobiorca będzie mógł go odliczyć, mimo że zawierając umowę użytkowania samochodu z pewnością nie brał tego pod uwagę.[/ramka]

W takiej sytuacji trzeba pamiętać o konieczności pomniejszenia kosztów uzyskania przychodów o zaliczony do nich wcześniej VAT.

Z pisma Ministerstwa Finansów wydanego w związku z wyrokiem w sprawie Magoora (po nim wystąpił podobny problem) wynika, że trzeba skorygować rozliczenia z poprzednich okresów (to by oznaczało konieczność zapłaty odsetek).

Trudno się jednak z tym zgodzić. Z przepisów nie wynika bowiem taki obowiązek. Także organy podatkowe we wcześniejszych interpretacjach potwierdzały, że wystarczy w bieżącym okresie odpowiednią kwotę zaliczyć do przychodów.

Inaczej wygląda sytuacja, jeśli leasingodawca zamieścił w umowie klauzulę zabezpieczającą jego interesy. Jednak również wtedy większość leasingobiorców (ci, którzy mają pełne prawo do odliczenia VAT) nie straci na korektach będących konsekwencją uchwały NSA.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Tomasz prowadzi jednoosobową firmę informatyczną. Używa w niej leasingowanego samochodu. Umowa pozwala leasingodawcy na doliczenie VAT do kosztów ubezpieczenia.

W takiej sytuacji pan Tomasz odzyska dopłacony VAT, ponieważ odliczy go od podatku należnego. Jedyną niedogodnością będzie konieczność posiadania gotówki, aby uiścić zobowiązanie wynikające z faktury korygującej.[/ramka]

Czy więc żaden leasingobiorca nie musi obawiać się skutków uchwały? Niestety, nie. Stracą na niej podatnicy, którzy nie mają pełnego prawa do odliczania VAT (lub w ogóle go nie mają), a leasingodawca zapewnił sobie prawo do zwiększenia kosztów ubezpieczenia o ten podatek.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Monika prowadzi firmę zajmującą się pośrednictwem przy zawieraniu ubezpieczeń. Jest to działalność zwolniona od VAT.

Nie ma więc prawa rozliczać podatku zawartego w fakturach zakupu. Jeśli otrzyma od leasingodawcy fakturę, z której będzie wynikać konieczność dopłaty VAT od kosztów ubezpieczenia, to kwotę tę sfinansuje z własnych środków. Użytkowanie leasingowanego samochodu będzie więc dla niej droższe, niż sądziła.

Skutki uchwały NSA mogą więc być różne w zależności od umowy leasingowej i zakresu działalności prowadzonej przez leasingobiorcę.

Zawsze jednak konieczność skorygowania VAT oznacza, że leasingodawca musi zapłacić odsetki za zwłokę.[/ramka]

[ramka][b]Jakie argumenty podał NSA[/b]

W [b]uchwale z 8 listopada 2010 r. (I FPS 3/10) NSA[/b] podkreślił, że istotą VAT jest opodatkowanie działalności gospodarczej. Przy ustalaniu przedmiotu opodatkowania decydujące powinny więc być aspekty ekonomiczne i cel czynności prawnej, a nie jej cywilnoprawna forma. Takie założenie pozwala na utrzymanie wspólnego systemu VAT w różnych krajach Unii Europejskiej, mimo że obowiązują w nich różne rozwiązania w zakresie prawa cywilnego.

W przypadku usługi o kompleksowym charakterze przy interpretowaniu pojęcia „całość świadczenia” nie ma więc podstaw do jej dzielenia z punktu widzenia obowiązku w VAT na dwie czynności, tylko z tego powodu, że na gruncie prawa prywatnego mogą być przedmiotem odrębnych stosunków zobowiązaniowych. Dotyczy to również leasingu, któremu towarzyszy ubezpieczenie przedmiotu umowy.

Sąd zauważył, że ubezpieczenie przedmiotu leasingu, jeśli występuje w ramach danego świadczenia, jest ściśle związane z realizacją podstawowej umowy. Zabezpiecza bowiem interesy obu stron. Wyodrębnianie dla celów podatkowych ubezpieczenia z tego świadczenia byłoby zabiegiem sztucznym, pozostającym w sprzeczności z gospodarczym celem leasingu.

NSA podkreślił, że jego rozstrzygnięcie jest zgodne ze stanowiskiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zostało ono zaprezentowane m.in. [b]w wyroku w sprawie Card Protection Plan Ltd (C-349/96) i orzeczeniu w sprawie Levob Verzekeringen BV and OV Bank (C-41/04)[/b].

Wynika z nich, że podstawowym kryterium uznania danego świadczenia za pomocnicze jest jego funkcjonalny (ekonomiczny) związek ze świadczeniem głównym (a nie aspekty prawne).[/ramka]

[ramka][b]Zakaz dzielenia świadczeń zwykle korzystny dla firm[/b]

Sądy administracyjne wielokrotnie zajmowały się świadczeniami złożonymi (składającymi się z czynności, które mogą być przedmiotem odrębnych stosunków prawnych).

Dotychczas jednak zwykle to podatnicy argumentowali, że do opodatkowania takich usług należy przyjmować jedną stawkę VAT, właściwą dla świadczenia podstawowego.

Było to bowiem dla nich korzystniejsze. NSA zwykle przyznawał im rację.

[b]Przykładem są wyroki:[/b]

[b]- z 16 czerwca 2010 r. (I FSK 1064/09)[/b] – dotyczący usług budowlano-montażowych powiązanych z dostawą materiałów,

[b]- z 17 czerwca 2010 r., (I FSK 966/09 i I FSK 1068/09)[/b] – w sprawie opodatkowania sprzedaży mieszkania wraz z prawem do korzystania z miejsca postojowego w hali garażowej,

[b]- z 16 września 2010 r. (I FSK 779/10)[/b] – dotyczący dostawy sprzętu medycznego wraz z usługą jego instalacji.[/ramka]

[ramka][b]Komentuje Tomasz Bełdygaradca prawny z KPMG[/b]

Uchwała NSA oznacza, że firmy leasingowe powinny skorygować swoje rozliczenia VAT za okresy, które nie uległy przedawnieniu. Aby to zrobić, w pierwszej kolejności muszą zadać sobie pytanie, czy umowa z klientem pozwala im domagać się od niego zapłaty VAT.

Wszystko zależy od jej postanowień. W umowach między przedsiębiorcami zwykle ustala się ceny netto, dodając klauzulę, że zostaną one powiększone o VAT. Jeśli taki zapis znalazł się w umowie, to leasingobiorca po otrzymaniu faktury korygującej zobowiązany jest do dopłaty podatku od przeniesionych na niego kosztów ubezpieczenia.

Niestety, nie zawsze sytuacja będzie tak prosta. Jeśli bowiem zasady i stawka opodatkowania VAT nie budzą wątpliwości, to również przedsiębiorcy ustalają ceny brutto. W wielu umowach leasingu znalazły się właśnie takie postanowienia dotyczące przenoszenia na leasingobiorcę kosztów ubezpieczenia. Przez wiele lat organy podatkowe potwierdzały bowiem, że leasingobiorcy mogą refakturować je, stosując zwolnienie od VAT.

W takiej sytuacji firma leasingowa nie może zmusić kontrahenta do zapłaty VAT. Może jednak zaproponować mu aneks do umowy, który umożliwi doliczenie VAT do ceny ubezpieczenia. Leasingobiorcy, którzy mają prawo odliczać cały VAT z faktur zakupu, nic na tym nie stracą.

W zamian mogą natomiast wynegocjować np. obniżenie aktualnie płaconych rat. Na dobrowolną dopłatę VAT raczej nie zgodzą się natomiast firmy, które nie mogą odliczać VAT z faktur zakupu, np. instytucje finansowe. One musiałyby bowiem sfinansować go z własnych środków.

Leasingobiorca, który dostanie fakturę korygującą, z której wynika konieczność dopłaty VAT, ujmuje ją w ewidencji w momencie otrzymania. W dużo gorszej sytuacji są leasingodawcy. Nie dość, że powinni skorygować wszystkie deklaracje za ostatnie pięć lat, to jeszcze muszą zapłacić odsetki za zwłokę.[/ramka]

[ramka][b]Czytaj też artykuły:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/159882,561352-Jest-VAT-od-ubezpieczenia-leasingu.html]Ubezpieczenie przedmiotu leasingu podlega VAT[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/69535,560013_Umowa-leasingu-a-ubezpieczenie-jej-przedmiotu.html]Umowa leasingu a ubezpieczenie jej przedmiotu[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/122083,455142_O-zwolnieniu-z-VAT-rozstrzygnie-uchwala.html]O zwolnieniu rozstrzygnie uchwała[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/122083,462302_Leasingobiorca-nie-powinien-placic-podatku-od-ubezpieczenia.html]Leasingobiorca nie powinien płacić podatku od ubezpieczenia[/link][/ramka]