Kiedy obrót wierzytelnościami jest opodatkowany VAT

Jest to bowiem odzyskiwanie długów w rozumieniu art. [b]13B(d)(3) VI dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 dyrektywy 112)[/b].

To stwierdzenie, pochodzące z orzeczenia[b] Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 26 czerwca 2003 r. (C-305/01, Finanzamt Gross-Gerau przeciwko MKG-Kraftfahrzeuge factoring GmbH)[/b], przywołał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w uzasadnieniu wyroku z 29 kwietnia 2009 r. (I SA/Op 79/09).

[srodtytul]Pośrednictwo finansowe czy ściąganie długów[/srodtytul]

WSA orzekał w sprawie dotyczącej uznania jednorazowego przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza za usługę ściągania długu podlegającą VAT. Podatnik stał na stanowisku, że transakcja ta jest usługą pośrednictwa finansowego zwolnioną z VAT. Spór między nim a Izbą Skarbową w Katowicach, która w interpretacji wydanej w imieniu ministra finansów uznała, że jest to niekorzystająca ze zwolnienia z VAT usługa ściągania długu, ostatecznie rozstrzygnięty został na korzyść podatnika. W uzasadnieniu wyroku WSA przeanalizował zakres usług ściągania długów oraz faktoringu w kontekście opodatkowania VAT, opierając się przy tym na przywołanym wyżej wyroku ETS.

Trybunał zauważył w nim, że w sytuacji gdy faktor podejmuje się faktoringu właściwego poprzez nabycie długów swojego klienta bez prawa do regresu w razie niewypłacalności dłużnika, bezdyskusyjnie świadczy on temu klientowi usługę, polegającą przede wszystkim na zwolnieniu go od operacji windykacji długu, jak również od ryzyka niespłacenia długu.

[srodtytul]Na czym polega faktoring[/srodtytul]

Na te cechy usługi faktoringu powoływał się również WSA w Olsztynie. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że samo nabycie wierzytelności w drodze cesji jest jednym z elementów usługi obrotu wierzytelnościami. Usługa ta składa się z co najmniej dwóch czynności:

- nabycia wierzytelności na własny rachunek w drodze cesji i

- zbycia tej wierzytelności na rzecz kolejnego nabywcy lub windykacji we własnym imieniu.

Dopiero te dwie czynności składają się na czynność główną kwalifikowaną jako obrót wierzytelnościami.

[srodtytul]Decyduje cel cesji[/srodtytul]

Ponadto WSA zaznaczył, że każda usługa obrotu wierzytelnościami mieści się w pojęciu usługi faktoringu, choć usługami faktoringowymi są jedynie te usługi obrotu wierzytelnościami, które wyróżniają się stałymi, ciągłymi powiązaniami prawnymi między faktorem i faktorantem.

Zatem o tym, czy dana transakcja mieści się w zakresie zwolnionych z VAT usług pośrednictwa finansowego, czy też jest opodatkowaną VAT usługą ściągania długów, przesądza nie sam fakt cesji wierzytelności, ale cel, w jakim została dokonana. Jeżeli w jej wyniku cesjonariusz zobowiązuje się do odzyskania wierzytelności a transakcja ta ma na celu uwolnienie cedenta od ryzyka niewypłacalności dłużnika, wówczas usługa ta nie korzysta ze zwolnienia z VAT, gdyż jest typową usługą obrotu wierzytelnościami. Jeżeli jednak przelew wierzytelności nie wiąże się z żadnym zobowiązaniem po stronie cesjonariusza, to wówczas, zgodnie ze stanowiskiem WSA, mamy do czynienia z usługą pośrednictwa finansowego.

[srodtytul]Podstawa opodatkowania[/srodtytul]

WSA przywołał również stanowisko ETS dotyczące określania podstawy opodatkowania przy usługach związanych z obrotem wierzytelnościami. Trybunał podkreślił, że w wypadku faktoringu właściwego, w zamian za tę usługę, klient jest winny faktorowi wynagrodzenie odpowiadające różnicy między wartością nominalną długu, który scedował na faktora, a kwotą, którą faktor płaci mu za wierzytelności. Innymi słowy, zgodnie ze stanowiskiem ETS (jak również przyjętą na gruncie polskich przepisów o VAT praktyką), przy usługach tego typu podstawą opodatkowania jest płatność klienta odpowiadająca różnicy między wartością nominalną wierzytelności cedowanej na faktora a kwotą, którą zapłacił klientowi faktor (dyskonto).

[ramka] [b]Komentuje Agnieszka Kietlińska, konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers[/b]

O przywołanym tu orzeczeniu ETS i dokonanej w nim wykładni wspólnotowych przepisów o VAT warto pamiętać zwłaszcza teraz, w dobie spowolnienia gospodarczego i związanych z nim problemów w dochodzeniu należności od kontrahentów, gdy w celu ograniczenia ryzyka coraz więcej firm decyduje się na jednorazową cesję określonych wierzytelności lub podejmuje współpracę z wyspecjalizowanymi firmami zajmującymi się faktoringiem. W świetle polskiej ustawy o VAT usługi faktoringu również nie korzystają ze zwolnienia z VAT. Zatem podatnicy otrzymujący faktury z tytułu zakupu tych usług co do zasady są uprawnieni do odliczenia wykazanego w nich VAT naliczonego. Z kolei usługodawcy, którzy świadczą usługi charakteryzujące się tymi cechami, z jednej strony mają obowiązek wykazania i rozliczenia VAT należnego, z drugiej jednak, co do zasady, mają prawo do odliczenia VAT naliczonego od zakupów związanych ze świadczeniem usług ściągania długów lub faktoringu.[/ramka]