Nie jest łatwo uzyskać zapłatę za dodatkowe roboty

[b]Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 21 maja 2009 r. (V CSK 439/08).[/b]

To ważny werdykt, bo orzecznictwo sądowe w kwestii dopuszczalności stosowania przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, w sytuacji gdy strony łączy umowa, nie jest jednolite. W toku zaś robót budowlanych często się zdarza, że dla ich kontynuowania konieczne jest wykonanie robót dodatkowych niewymienionych w umowie z inwestorem czy generalnym wykonawcą. Jeśli z różnych względów strony nie są w stanie dojść do porozumienia, spór trafia do sądu i powstaje problem podstawy prawnej dla roszczeń wykonawcy o zapłatę.

Tak właśnie było w sprawie, której początek dały dwie umowy zawarte w marcu 2005 r.: między inwestorem spółką z o.o. F. a spółką z o.o. Lubińską Spółką Inwestycyjną jako generalnym wykonawcą oraz między generalnym wykonawcą a spółką z o.o. Instal Lubin jako podwykonawcą.

[srodtytul]Zakaz zmian w umowie[/srodtytul]

Przedmiotem pierwszej umowy było wybudowanie salonu samochodowego, a drugiej – wykonanie wszystkich instalacji w tym salonie (elektrycznej, grzewczej, wentylacji itd.). W pierwszej zawarto harmonogram rzeczowo-finansowy, wytyczne dla inwestora, specyfikację materiałów i technologii.

Druga umowa, tj. między generalnym wykonawcą a podwykonawcą, zawarta za zgodą inwestora, w zasadniczych swych punktach określających przedmiot robót pokrywała się z tą pierwszą.

W obu umowach znalazło się też bardzo istotne postanowienie, że strony nie będą wprowadzać do umowy niekorzystnych dla inwestora zmian, które wymagałyby zmiany oferty, chyba że potrzeba zmian wyniknie z okoliczności, których w chwili jej zawierania nie można było przewidzieć. Zmiana ustaleń mogła nastąpić tylko na piśmie.

W obu ustalono wynagrodzenie ryczałtowe, a więc obejmujące wszystkie koszty robót w nich wskazanych.

[srodtytul]Inwestor się nie godzi[/srodtytul]

W trakcie robót podwykonawca zgłaszał konieczność wykonanie robót dodatkowych i chciał odpowiedniej zmiany swej umowy z generalnym wykonawcą oraz wynagrodzenia, ale inwestor na to się nie zgodził.

Podwykonawca wystąpił przeciwko inwestorowi do sądu. Powołując się na art. 647[sup]1[/sup] § 5 kodeksu cywilnego o solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy, domagał się od niego zapłaty za wszystkie wykonane roboty. Jako dowody dołączył dokumenty, przede wszystkim faktury.

W odpowiedzi na pozew inwestor argumentował, że wynagrodzenie za dodatkowe roboty się nie należy, bo nie były one objęte zakresem robót ustalonym w jego umowie.

Podwykonawca zareagował, wnosząc w ciągu tygodnia pismo procesowe, w którym wskazał także inne podstawy swych roszczeń: art. 405 k.c. o bezpodstawnym wzbogaceniu i odnoszący się wprost do umów o dzieło art. 632 § 2 k.c. Ten drugi dopuszczał możliwość podwyższenia wynagrodzenia ryczałtowego, jeśli wskutek zmiany stosunków, których nie można było przewidzieć, wykonawcy groziłaby rażąca strata.

Podwykonawca zgłosił też wniosek o powołanie dowodu z opinii biegłego na temat tych okoliczności.

[srodtytul]Prekluzji nie było[/srodtytul]

Sąd I instancji nakazał inwestorowi zapłatę na rzecz podwykonawcy wynagrodzenia za roboty objęte umową (w tym zakresie wyrok nie był kwestionowany). Oddalił jego roszczenia dotyczące zapłaty za roboty dodatkowe wyliczone na 711 tys. zł nieobjęte umową.

Sąd uznał, że prawną podstawą tego roszczenia nie może być art. 405 k.c., bo nie ma on zastosowania do umów ważnie zawartych. Dodatkowy argument przeciwko temu widział w rygorystycznych zapisach art. 647[sup]1[/sup] § 1 k.c. zobowiązujących do określania w umowie o robotach budowlanych zakresu robot. Równoległe stosowanie art. 405 k.c. byłoby obejściem tego przepisu.