Niezarejestrowany podatnik to też podatnik

[b]Tak orzekł WSA w Warszawie 9 października 2009 r. (III SA/Wa 1009/09).[/b]

Spółdzielnia nabyła grunt z zamiarem wykorzystania go do budowy domów dla swoich członków. Inwestycja ta nie została jednak zrealizowana, a członkowie spółdzielni podjęli uchwałę o jej likwidacji oraz zbyciu gruntu.

Spółdzielnia wystąpiła do organu podatkowego z pytaniem, czy w związku z tą transakcją będzie zobowiązana do zapłaty [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]VAT[/link]. Organ stwierdził, że tak, więc spółdzielnia zarejestrowała się jako podatnik VAT i zawarła umowę przedwstępną a otrzymany zadatek udokumentowała fakturą VAT. Następnie przy zawarciu właściwej umowy przenoszącej własność wystawiła drugą fakturę dokumentującą transakcję sprzedaży.

Następnie spółdzielnia złożyła faktury korygujące do wystawionych faktur i wystąpiła z wnioskiem o zwrot kwoty nadwyżki VAT naliczonego nad należnym na rachunek bankowy. Uznała bowiem, że stanowisko organów podatkowych było nieprawidłowe i transakcja zbycia gruntu nie rodziła obowiązku zapłaty VAT.

[srodtytul]Spółdzielnia wniosła skargę do WSA.[/srodtytul]

Sąd ją oddalił. Wskazał, że choć spółdzielnia cechuje się pewną specyfiką, bowiem prowadzona przez nią działalność gospodarcza nie jest ukierunkowana na cel zarobkowy, komercyjny, to jednak cel zarobkowy nie przesądza o statusie podatnika VAT. Niesłuszny jest również argument spółdzielni, że zbyła majątek prywatny, bowiem spółdzielnia nie może posiadać majątku prywatnego, jako takiego.

Faktycznie zbycie majątku osobistego, nawet jeżeli cechuje się powtarzalnością, nie rodzi obowiązku w VAT. Jednak sprzedaż majątku należącego do przedsiębiorstwa jest transakcją podlegającą VAT i kwestia powtarzalności nie ma znaczenia. Zatem to nie fakt formalnej rejestracji spółdzielni jako podatnika VAT przesądza o opodatkowaniu zbycia gruntu tym podatkiem, lecz rodzaj jej działalności i istota majątku, towaru czy usługi, które są przedmiotem danej transakcji.

[i]Autorka jest członkiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka]

[b]Komentuje Zuzanna Strzałek - konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)[/b]

W orzecznictwie ugruntował się pogląd (duży wpływ miał na to [b]wyrok NSA w składzie siedmiu sędziów z 29 października 2008 r., I FPS 3/07)[/b], że ani rejestracja dla celów VAT, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o jej opodatkowaniu, bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności dana osoba występowała w charakterze podatnika VAT.

Mimo że nie wynika to literalnie z polskiej ustawy o VAT, to zgodnie z art. 2 ust. 1 dyrektywy 112/2006 dostawa towarów i świadczenie usług podlega VAT, gdy czynności te wykonywane są przez podatnika działającego w takim charakterze. Podobnie z art. 9 dyrektywy wynika, że za podatnika powinna być uznana tylko osoba działająca samodzielnie jako producent, handlowiec lub usługodawca (włącznie z górnictwem), rolnik bądź wykonawca wolnego zawodu lub uznanego za taki.

Jeżeli jednak dana osoba w konkretnej sytuacji działa poza tym zakresem, z tytułu wykonywania danej czynności nie może być uznana za podatnika i to bez względu na to, czy wykonywała tę czynność wielokrotnie, czy też jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości. Tak będzie m.in. w razie zbycia majątku prywatnego.

W rozpatrywanych przez sąd i organy sprawach kwestią sporną jest nie tyle opodatkowanie VAT zbycia majątku osobistego, ile związek danej transakcji lub jego brak z działalnością gospodarczą. Nierzadko bowiem, w razie wykonywania przez daną osobę działalności gospodarczej, organy podatkowe bez uprzedniej analizy wiążą z tą działalnością wszelkie podejmowane przez nią czynności.

Przykładem może być sprzedaż przez rolnika działek, które zostały odrolnione w miejscowym planie zagospodarowania zgodnie z decyzją rady gminy. Sądy dostrzegają jednak znacznie częściej, że nie przy wszystkich transakcjach osoby posiadającej co do zasady status podatnika VAT spełnione są kryteria opodatkowania VAT.

Z omawianej sprawy wynika jednak, że spółdzielnia nabyła grunt z zamiarem wykorzystania go do prowadzenia działalności, tj. budowy a następnie sprzedaży domów dla swoich członków.

Ponieważ zamiar ten nie został zrealizowany, zdecydowała o sprzedaży gruntu. Moim zdaniem trudno zatem w tej sytuacji mówić o „prywatnym majątku” spółdzielni. Spółdzielnia miała bowiem zamiar wykorzystania tego gruntu do działalności opodatkowanej. Podobnie wypowiedział się [b]ETS w wyroku C-400/98 w sprawie Brigitte Breitsohl[/b], zgodnie z którym sam zamiar prowadzenia działalności gospodarczej, potwierdzony obiektywnymi dowodami, przesądza o potrzebie traktowania danego podmiotu jako podatnika VAT, nawet wtedy, gdy organ skarbowy wie, że przewidywana działalność gospodarcza, która miała prowadzić do transakcji opodatkowanych, nie zostanie zrealizowana.[/ramka]

Podatki Podatnik VAT Finanse w Firmie Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Spółdzielnie Mieszkaniowe