Nie ma podatku od fuzji bez podwyższenia kapitału

[b]Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 25 czerwca 2010 r. (III SA/Wa 583/10),[/b] który uchylił zaskarżone decyzje organów podatkowych obu instancji odmawiające stwierdzenia nadpłaty PCC pobranego przez notariusza.

Orzeczenie to może mieć duże znaczenie dla podatników planujących procesy restrukturyzacyjne w grupach kapitałowych. Przyjęcie modelu działania polegającego na przejęciu spółki matki przez spółkę córkę pozwala zaoszczędzić na podatku od podwyższenia kapitału.

[srodtytul]Przejęcie spółki matki[/srodtytul]

Spółka A (spółka córka) połączyła się ze spółką B (spółka matka), będącą jedynym udziałowcem A. Połączenie nastąpiło przez przejęcie spółki matki:

- dotychczasowi akcjonariusze B objęli udziały A jako ekwiwalent ich dotychczasowych akcji,

- A nabyła udziały własne w wyniku przejęcia majątku B,

- następnie obniżono kapitał zakładowy A przez umorzenie udziałów własnych, na podstawie art. 200 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0878F97C9B855869DA1A3F9BAD45E3AB?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link] (k.s.h.), zgodnie z którym spółka nie może nabywać/posiadać udziałów własnych.

Połączenie nie miało na celu zasilenia spółki przejmującej dodatkowym kapitałem. Podwyższenie a następnie obniżenie jej kapitału zakładowego podyktowane było wymogami określonymi w k.s.h..

[ramka][b]Co wynika z kodeksu spółek handlowych[/b]

W świetle art. 200 k.s.h.:

1. Spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną. Wyjątek stanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, nabycie w celu umorzenia udziałów oraz nabycie albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie.

2. Jeżeli udziały nabyte w drodze egzekucji nie zostaną zbyte w ciągu roku od dnia nabycia, powinny być umorzone według przepisów dotyczących obniżenia kapitału zakładowego, chyba że w spółce został utworzony, w celu umorzenia udziałów, specjalny kapitał rezerwowy.

3. Udziały własne należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji kapitału własnego w wartości ujemnej.[/ramka]

Ponieważ fuzja nastąpiła w formie aktu notarialnego, notariusz kierując się art. 10 ust. 2 i 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0788FC199FF9D8FB3843C5D634417688?id=185384]ustawy o PCC[/link], pobrał podatek. Zgodnie z tym przepisem (zarówno w brzmieniu obowiązującym w dniu powstania nadpłaty jak i obecnie) połączenie spółek, którego wynikiem jest podwyższenie kapitału zakładowego (w wypadku spółki osobowej zwiększenie jej majątku), uważa się za zmianę umowy spółki podlegającą PCC.

Spółka wystąpiła o stwierdzenie nadpłaty tego podatku, argumentując, że fuzja spółek podlega opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy końcowym jej efektem będzie podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej. W tym wypadku pierwotnie podwyższony kapitał zakładowy został następnie obniżony, co było elementem procesu łączenia.

[srodtytul]Argumenty fiskusa[/srodtytul]

Organy podatkowe uznały natomiast, że skoro doszło do przeniesienia całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą, czego skutkiem było podwyższenie kapitału zakładowego tej drugiej, PCC był należny. Stwierdziły też, że obniżenie kapitału zakładowego, które nastąpiło po jego wcześniejszym podwyższeniu, jest całkowicie odrębną czynnością prawną.

Argumentowały, że w żadnym przepisie ustawy o PCC ustawodawca nie uzależnił opodatkowania fuzji od tego, by końcowym efektem tego procesu było podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej. Późniejsze czynności podejmowane przez tę spółkę w zakresie umorzenia udziałów własnych wraz z obniżeniem kapitału zakładowego nie miały zatem wpływu na powstanie obowiązku zapłaty PCC od podwyższenia kapitału.

[srodtytul]Co orzekł sąd[/srodtytul]

WSA przychylił się jednak do stanowiska podatnika, że przejściowe podwyższenie kapitału zakładowego spółki, które miało na celu umożliwienie dotychczasowym akcjonariuszom spółki B objęcie udziałów w spółce A w zamian za udziały w B, nie mogło skutkować opodatkowaniem, bo nie było celem samym w sobie, lecz częścią procesu łączenia, w wyniku którego konieczne było również obniżenie kapitału zakładowego wynikające z art. 200 k.s.h.

Dlatego, mimo że obniżenie kapitału zakładowego nastąpiło prawie po roku od jego podwyższenia, sąd uznał, że było ono elementem szeroko rozumianego procesu łączenia.

– Sąd dostrzegł sens ekonomiczny tego typu łączenia, które nie skutkowało ani docelowym zwiększeniem kapitału zakładowego, ani zwiększeniem majątku spółki przejmującej – mówił po rozprawie pełnomocnik spółki mecenas Artur Nowak, z działu doradztwa podatkowego DZP.