Spadkowy dom ze spłatą należy tylko do żony

Sąd Najwyższy potwierdził (sygnatura akt: II CSK 405/10),

że wyłączną własnością małżonka jest spadkowe dobro także wówczas, gdy przez dziedziczenie nabył on tylko udział w nim, ze spłatami na rzecz drugiego spadkobiercy, sfinansowanymi w całości z majątku wspólnego.

Mąż chciał współwłasności

Wyrok dotyczy sprawy wniesionej przez Ryszarda P. przeciwko żonie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Żona w trakcie małżeństwa nabyła po matce spadek wraz z bratem w częściach równych (po 1/2). Zawarli ugodę sądową, w której  brat przeniósł na siostrę swój udział w odziedziczonej nieruchomości za spłatę w kwocie 188 tys. zł.

W 2007 r. Ryszard P. postanowił uregulować kwestię własności. Jego rozumowanie było takie: skoro udział brata żony w tej nieruchomości wynoszący 1/2 został spłacony pieniędzmi należącymi do majątku wspólnego, to on stał się jej współwłaścicielem w 1/4.

Wystąpił przeciwko żonie z pozwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Domagał się wpisania go do księgi jako współwłaściciela tej nieruchomości w udziale 1/4.

Powoływał się na przepis kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (obecnie art. 31 § 1), zgodnie z którym przedmioty majątkowe nabyte w trakcie wspólności majątkowej przez oboje małżonków lub jednego z nich należą do majątku zwanego przedtem dorobkowym, a teraz wspólnym.

Żona nie zgodziła się ze stanowiskiem swojego męża. Odwołała się do art. 33 k.r.o. wskazującego – na zasadzie wyjątku od tej reguły – jakie przedmioty majątkowe należą do majątku osobistego. Wśród nich w pkt 2 art. 33  wymienia się dobra nabyte poprzez dziedzicznie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca czy darczyńca inaczej postanowił.

W całości do majątku odrębnego

Sąd I  instancji przyznał rację żonie i powództwo męża oddalił. W jego ocenie nieruchomość, jako nabyta przez dziedziczenie, należy w całości do majątku odrębnego żony. To, że spłaty pochodziły z majątku wspólnego, nie miało znaczenia dla jej prawa własności.

Sąd odwołał się do stanowiska zajętego w tym względzie przez Sąd Najwyższy w uchwale z 28 września 2001 r. (sygn. III CZP 52/01). SN stwierdził w niej, że przedmioty uzyskane przez małżonka w wyniku działu spadku w czasie trwania wspólności ustawowej należą do majątku odrębnego, bez względu na obciążenie małżonka dopłatą lub spłatą, chyba że spadkodawca inaczej postanowił.

Ryszard P. przegrał z żoną także w sądzie II instancji, więc złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy oddalił jego skargę kasacyjną. Sędzia Bogumiła Ustjanicz tłumaczyła, że art. 31 § 1 k.r.o. ustanawia tylko regułę ogólną. Natomiast w art. 33 k.r.o. na zasadach przepisu szczególnego wskazano zdarzenia, w wyniku których przedmioty majątkowe wchodzą do majątku odrębnego. To szczególne unormowanie nie daje podstaw do przyjęcia, że pół przedmiotu nabytego w drodze dziedziczenia należy do majątku odrębnego, a druga połowa do majątku dorobkowego – wspólnego.

Zdaniem SN nie można też mówić, że taka interpretacja  krzywdzi drugiego małżonka.  Jeśli bowiem środki na spłaty związane z tym nabyciem pochodziły z majątku dorobkowego, to w razie podziału majątku wspólnego podlegają rozliczeniu jak nakład z tego majątku na osobisty (odrębny).

sygnatura akt: II CSK 405/10

Z pozwem do sądu

Drogę do wyjścia z sytuacji, gdy rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest niezgodny z ujawnionym w księdze wieczystej, wskazano w art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Pozwala on osobie, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, wystąpić do sądu o usunięcie tej niezgodności. Roszczenie o usunięcie niezgodności może być ujawnione przez ostrzeżenie.

Czytaj też:

Zobacz: