Nieważną umowę też trzeba opodatkować

Przychód dla celów podatkowych może powstać nawet wtedy, gdy umowa jest nieważna. O tej zasadzie powinien pamiętać każdy podatnik. Fiskus nie pogardzi bowiem także wpływami z transakcji przeprowadzonych z naruszeniem przepisów.

Przekonał się o tym przedsiębiorca, który wykonał na rzecz gminy roboty budowlane. Okazało się, że umowa powinna być zawarta w trybie zamówień publicznych. Sąd okręgowy uznał ją więc za nieważną. Zdaniem wykonawcy powoduje to, że nie musi opodatkowywać należności.

Konsekwencje prawne

Nic z tego.

– Firma osiągnęła na podstawie umowy przychód i powinna go opodatkować – stwierdził fiskus.

Także sąd uznał, że nieważnej umowy nie należy traktować jako nieistniejącej. Wywołuje ona określone skutki prawne, które mają wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych. Tak więc korzyść otrzymana w wyniku wykonania nieważnej umowy może zostać uznana za przychód podatkowy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, sygn. I SA/ Lu 186/11).

Naruszenie przepisów nie przeszkadza

– Trudno się nie zgodzić z tym rozstrzygnięciem – mówi Adam Mariański, adwokat, doradca podatkowy w kancelarii Brzezińska, Narolski, Mariański Adwokaci. – Dla powstania przychodu z działalności gospodarczej wystarczy bowiem, że usługa została wykonana, a zapłata jest należna (choćby kontrahent wykonawcy nie zapłacił). I odwrotnie, jeśli przedsiębiorcy wpłyną na konto jakieś pieniądze, fiskus chętnie je opodatkuje, nawet gdy nie wiadomo, z jakiego są tytułu – dodaje.

– Także po stwierdzeniu nieważności umowy urzędy nie odstępują od obciążenia jej daniną. Czynności prawne dokonane z naruszeniem przepisów mogą bowiem również spowodować powstanie przychodu – wyjaśnia Adam Mariański.

Jakie to mogą być czynności? Sprzedaż nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego, handel alkoholem bez zezwolenia bądź pirackim oprogramowaniem, usługa doradztwa podatkowego wykonywana przez osobę nieuprawnioną.

Czyny zabronione

– Opodatkowane nie są tylko te czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy – wyjaśnia Adam Mariański. – Chodzi o umowy, których przedmiotem są czyny zabronione, np. działanie na szkodę konkurencji – dodaje.

Przypomnijmy, że przychód to wszystkie otrzymane przysporzenia majątkowe. W działalności gospodarczej uzyskujemy go nawet wtedy, gdy nic jeszcze nie zarobiliśmy. Opodatkować bowiem musimy tzw. przychód należny. Powstaje już w momencie wykonania usługi bądź wydania rzeczy (zbycia prawa majątkowego), nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora p.wojtasik@rp.pl