Jednym z kluczowych elementów reformy procedury cywilnej było wprowadzenie tzw. posiedzeń przygotowawczych, na których strony oraz sąd powinny sporządzić plan rozprawy. W praktyce okazało się jednak, że jedynie niewielka liczba spraw kierowana jest na posiedzenie przygotowawcze, co skutkuje brakiem sporządzenia planu rozprawy.
Podstawowym narzędziem pozwalającym na zapewnienie szybkości i sprawności postępowania cywilnego jest możliwość pomijania spóźnionych twierdzeń i dowodów, tj. tzw. prekluzja procesowa.
Czytaj także: Prekluzja dowodowa w sprawach karnych – przyspieszenie postępowania czy odejście od zasady prawdy materialnej?
Ustawa nowelizująca uchyliła przepisy art. 207§ 6 oraz art. 217 § 2 i 3 k.p.c., dotychczas statuujące zasadę tzw. prekluzji procesowej. W miejsce tych przepisów wprowadzono art. 20512 k.p.c. Przepis ten w § 1 stanowi, że jeżeli wyznaczono posiedzenie przygotowawcze, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Później zgłoszone twierdzenia i dowody podlegają co do zasady pominięciu. Niemniej jednak w przypadkach, w których nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, zgodnie z art. 20512 § 2 k.p.c., strona może przytaczać twierdzenia i dowody aż do zamknięcia rozprawy. Oznacza to, że w większości spraw wszczętych po wejściu w życie ustawy nowelizującej, nie obowiązuje zasada tzw. prekluzji procesowej. Wyjątkiem jest sytuacja, w której przewodniczący zobowiąże stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania (art. 2053 § 2 k.p.c.).
Wprowadzenie w art. 9 ust. 2 ustawy nowelizującej, znanej z przepisów procedury karnej, zasady „chwytania w lot" zmian przepisów procesowych, doprowadziła w istocie do „otwarcia" możliwości składania nowych twierdzeń i dowodów w postępowaniach wszczętych przed dniem 7 listopada 2019 r., które to twierdzenia i dowody mogłyby być pominięte na podstawie art. 207§ 6 i art. 217 § 2 i 3 k.p.c.
