Zasadniczo we wszystkich systemach prawnych pewne grupy wierzycieli są traktowane w sposób uprzywilejowany, jednak podstawowym celem postępowania upadłościowego w obu jego formach powinno być dążenie do zaspokojenia roszczeń wszystkich wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Dlatego uprzywilejowanie pewnych grup wierzycieli powinno mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy wymagają tego szczególne względy rynkowe, społeczne lub zasady słuszności (sprawiedliwości). Regulacja art. 85 puin stanowi wyjątek od ogólnych uregulowań skutków ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego ze względu na ochronę rynków finansowych, a zwłaszcza na szczególne znaczenie ich stabilności dla współczesnej gospodarki.
W uzasadnieniu do projektu zmianę art. 85 puin uzasadnia się poprawą bezpieczeństwa obrotu instrumentami finansowymi, ich płynności oraz zwiększeniem atrakcyjności transakcji związanych z pożyczaniem instrumentów finansowych. Jako jeden z argumentów wskazano także, że regulacja ta wpisuje się w ustawodawstwo poszczególnych państw Unii Europejskiej. Podobnie zasadność przyjęcia zmiany art. 85 w trakcie posiedzeń komisji sejmowej (biuletyn nr 4650/VI i 4878/VI) argumentowali eksperci związani z bankowością oraz przedstawiciel Ministerstwa Finansów.
Argument odwołujący się do ustawodawstwa państw Unii nie jest jednak przekonujący, gdyż np. w § 104 niemieckiego prawa insolwencyjnego przyjęto, że umowy te wygasają, a wierzyciel dochodzi swoich roszczeń jako wierzyciel insolwencyjny.
Warto zwrócić także uwagę, że całkowicie odmienne stanowisko zajęli przedstawiciele zaproszonych organizacji syndyków i likwidatorów, którzy, opierając się na dotychczasowych doświadczeniach, wskazali jednoznacznie na konieczność zmiany art. 85, ale w odwrotnym kierunku, tj. ograniczenia tych uprawnień, zwłaszcza że zakresem tego przepisu objęte są także osławione opcje finansowe. Zwrócili oni uwagę, że praktyka wykazuje, iż nieobjęcie tych instrumentów układem w postępowaniu upadłościowym restrukturyzacyjnym oraz wyłączenie prawa do odstąpienia od tych umów przez syndyka w postępowaniu upadłościowym likwidacyjnym praktycznie uniemożliwia przeprowadzenie postępowania upadłościowego. Związane jest to przede wszystkim ze stosunkowo długim, bo rocznym lub półrocznym, okresem wypowiadania tych umów. Dodatkowe uprzywilejowanie wierzytelności z tytułu umów dotyczących finansowych operacji terminowych wynika także z art. 127 ust. 4 puin. Zgodnie z tym przepisem, gdy dla wierzytelności z tytułu umów, których przedmiotem są terminowe operacje finansowe lub sprzedaż papierów wartościowych ze zobowiązaniem do ich odkupu, ustanowiono zabezpieczenie, to jest ono skuteczne, choćby zostało ustanowione tuż przed ogłoszeniem upadłości.
Wydaje się, że także tutaj ochrona instytucji finansowych jest nadmierna. O ile w tym wypadku uzasadnione jest wyłączenie zastosowania art. 127 ust. 3 odnoszącego się do zabezpieczenia długu niewymagalnego przed ogłoszeniem upadłości, o tyle budzi zdziwienie wyłączenie art. 127 ust. 1, który przewiduje bezskuteczność czynności prawnych rozporządzających nieodpłatnych lub odpłatnych, ale gdy ich wartość przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego przez upadłego dla osoby trzeciej. Tym bardziej więc rozszerzanie zakresu czynności objętych tym przepisem należy uznać za nieuzasadnione.
Przeczytaj więcej ciekawych opinii i analiz w serwisie:
