Wojciech Bochenek: Sankcja kredytu darmowego to kolejny koszmar sektora bankowego?

Nie sposób zgodzić się z przytoczoną w publikacji argumentacją, sprowadzającą rolę sankcji kredytu darmowego jedynie do błędnie wyliczonej wartości Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO) poprzez nieuwzględnienie w jej składowych również wartości prowizji, od której bank nalicza sobie odsetki.

Wskazane zagadnienie jest coraz liczniej komentowane w przestrzeni publicznej, z uwagi na skalę zagadnienia oraz fakt, że roszczenia z tytułu sankcji kredytu darmowego dotykają kredytów konsumenckich, których rynek szacuje się na wartość około 190 miliardów zł, a liczbę czynnie spłacanych umów na około 19 milionów (dane: https://media.bik.pl/analizy-rynkowe).

Sankcja kredytu darmowego to nie tylko problem z kredytowaniem kosztów kredytu

Sankcja kredytu darmowego została uregulowana w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim (UKK) i stanowi katalog zamknięty. Oznacza to, że nie każde naruszenie UKK będzie skutkowało sankcją. Polski ustawodawca implementując do porządku prawnego treść dyrektywy, w uzasadnieniu ustawy wskazał, że „…w związku z powyższym w celu zapewnienia zgodnie z art. 23 dyrektywy, aby sankcje były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające zdecydowano, iż sankcja kredytu darmowego będzie miała zastosowanie w przypadku naruszenia przez kredytodawcę przepisów art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1 – 8, 10, 11, 14 – 17 i art. 31 – 33 ustawy”.

Wskazana regulacja jest o tyle istotna, gdyż wymienia te przepisy ustawy, które będą miały zastosowanie zarówno do samej treści umowy, jak i obowiązków informacyjnych ciążących na banku względem konsumentów.

Kredytowanie kosztów kredytu to najczęstsza praktyka banków, która może nosić znamiona naruszenia ustawy, skutkującego zastosowaniem sankcji kredyt darmowego. To jedno naruszenie powoduje całą lawinę kolejnych: nieprawidłowe wskazanie wartości RRSO, ustalenia wysokości odsetek dziennych, odsetek za opóźnienie w spłacie kapitału, oraz przedstawia konsumentowi błędne informacje w zakresie całkowitego kosztu kredytu. W oparciu o te informacje kredytobiorcy podejmują decyzję o zawarciu umowy lub braku jej zawarcia.

Dodatkowo zdarzają się na rynku umowy, w których procentowa prowizja za udzielenie kredytu wyliczona jest nie od kwoty udostępnionej kredytobiorcy do swobodnej dyspozycji, a od kwoty zawierające już w sobie prowizję. Czyli mamy do czynienia z pobraniem prowizji od prowizji, która następnie jest oprocentowana i bank pobiera z tego tytułu jeszcze odsetki.

Czytaj więcej

Konsumenci

Sankcja kredytu darmowego w świetle zasady proporcjonalności

Sankcja kredytu darmowego pojawiła się w polskim porządku prawnym wraz z wejściem w życie ustawy...

Problematyczna jest również kwestia formułowania nieprecyzyjnych lub nietransparentnych postanowień w zakresie oprocentowania kredytu oraz warunków jego zmiany. Banki bardzo często przyznają sobie dużą swobodę w przedmiocie ustalania wysokości oprocentowania, które pozbawiają konsumenta możliwości dokonania weryfikacji dokonanych zmian.

Spotkałem się także z umowami, które nie wskazywały stałej marży banku pomimo, że z innych parametrów można było ustalić, że wynosi ona 3%. Marża musi bezpośrednio wynikać z umowy, a nie być przedmiotem domysłów kredytobiorcy, co wynika wprost z art. 30 ust. 1 pkt. 10 UKK.

Na rynku występują również umowy, w których banki w żaden sposób nie uregulowały zagadnienia wskazanej w treści umowy, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu ulegnie całkowity koszt kredytu oraz, że bank w terminie 14 dni od całkowitej spłaty kredytu dokona rozliczenia z konsumentem. Banki nie tylko pominęły tą regulację w treści, ale również nie rozliczały wszystkich składników umowy, co finalnie rozstrzygnął TSUE w wyroku C-383/18, stając po stronie konsumentów.

Jak widać, skupienie optyki jedynie na jednym naruszeniu nie powinno umniejszać roli sankcji, jaka została przewidziana w UKK, która to powinna być skuteczna i odstraszająca względem przedsiębiorcy za działania niezgodne z ustawą. Co z resztą potwierdził również Prezes UOKiK w jednej z wypowiedzi medialnych.