Spór o TK: jak godzić demokrację i prawo

Demokracja, zarówno jako ustrój społeczno-polityczny, jak i system sprawowania władzy, nie ma wymiaru uniwersalnego. O jakości struktury demokratycznego państwa decyduje poziom kultury społecznej i świadomości obywatelskiej. One też są ostatecznie regulatorami ładu demokratycznego. Wszelka bowiem prawidłowość to przede wszystkim sposób myślenia, którego wyrazem jest działanie. A koncepcja i konstrukcja demokratycznego państwa prawnego opiera się na sprytnym połączeniu demokracji z arystokracją.

W tej formule Demos decyduje o tym, co jest prawem (lex), a Aristos sprawdza, czy Demosa nie zawiódł rozum lub sumienie i czy to, co Demos uznał za właściwe, jest na pewno dobre i słuszne (ius). To bowiem przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi, jak mówi art. 30 konstytucji, źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Każdy ma przy tym tyle (aż tyle) wolności i praw, ile da się pogodzić z wolnościami i prawami innych (art. 31 ust. 2 zd. pierwsze i ust. 3 konstytucji). Demokratyczna większość ustanawia zatem prawa takie, jakie chce i jakie uważa za stosowne, a arystokratyczna mniejszość (sędziowie Trybunału Konstytucyjnego wybierani są według konstytucji spośród wyróżniających się prawników) „przykrawa" je do wzorca prawnego.