Sejm i Ministerstwo Sprawiedliwości poświęcają wiele uwagi problematyce sprawności postępowań sądowych. Słusznie skądinąd uznając, że wyroki powinny zapadać szybko, a sprawiedliwość po latach jest swoją karykaturą. Niemniej jednak klasyczne postępowania sądowe wciąż trwają bardzo długo, czego częstą przyczyną jest nadmierne oczekiwanie na opinie biegłych sądowych. Bez tych opinii sądy nie mogą wydać wyroku w sprawach wymagających specjalistycznej wiedzy, tj. wykraczającej poza przeciętny poziom wiedzy ogólnej.
W praktyce sądowej zaobserwować można, że problemy z opiniami biegłych leżą przede wszystkim w płaszczyźnie zbyt zbiurokratyzowanego i łagodnego traktowania biegłych przez sądy. Pomimo że sądy zlecają biegłym pracę, za którą ci są wynagradzani, to z reguły sąd uważa się za petenta, a nie klienta, który płaci i wymaga.
Długie miesiące, ?nawet lata
Weźmy typową sprawę cywilną wymagającą opinii biegłego. Nawet w niezbyt skomplikowanych przypadkach regułą jest, że sąd wyznacza biegłemu miesięczny termin na sporządzenie opinii. Zanim sąd wyśle akta biegłemu, mija tydzień, a może i dwa. Jeżeli biegły terminu nie dotrzymuje, to nie spotykają go negatywne konsekwencje. Sąd cierpliwie czeka, czasem uprzejmie zadzwoni z zapytaniem, kiedy biegły prześle opinię. Potem biegły przesyła sądowi opinię – sąd rozsyła ją stronom, wyznaczając im dwutygodniowy termin na zgłoszenie uwag do opinii.
Do tego dodajmy czas poświęcony na pocztę i mija kolejny miesiąc. Wtedy sąd ma już wszystko w komplecie i może wyznaczyć datę rozprawy. Wszystko to razem daje 3 miesiące czekania na opinię w błahej sprawie. Jeżeli zaś materia procesu jest skomplikowana, np. proces toczy się o błędy w sztuce lekarskiej, to konieczne jest dopuszczenie kolejno kilku biegłych odmiennych specjalności. W takim przypadku na opinie czeka się nierzadko lata!
Zmiany organizacyjne
Taki stan rzeczy może się poprawić dzięki działaniom czysto organizacyjnym, które można osiągnąć dzięki zmianom w regulaminie wewnętrznego urzędowania sądów. Sąd powinien wyznaczać co do zasady dwutygodniowe terminy na sporządzenie opinii. W sądzie powinna być oddzielna komórka albo przynajmniej wyznaczony pracownik sekretariatu zajmujący się kontaktami z biegłymi i monitorowaniem sporządzania opinii.
