PiS – partia destrukcyjnego czynu

Sukcesy wyborcze i polityczne 2005 roku na stałe określiły mentalność i aspiracje przywódców Prawa i Sprawiedliwości. Klęskę wyborczą 2007 roku uznali oni zatem za rodzaj „wypadku przy pracy”, który w niczym nie zmienił pierwotnych założeń programowych partii. Tymczasem, po dwóch burzliwych i destrukcyjnych dla interesów Polski latach rządów PiS, w kraju zmieniło się zbyt wiele, by gromkie i nachalne hasła skrajnej prawicy mogły porwać większość Polaków. Prawo i Sprawiedliwość jest partią destrukcyjnego czynu i w opozycji traci sporo ze swoich atrybutów, ale i tak wiele jego działań ociera się o groteskę. Opozycyjne PiS znajduje się dziś pod ciśnieniem co najmniej pięciu destrukcyjnych dla niej zjawisk.

Zjawisko pierwsze wiąże się ze stopniowym spadkiem poparcia społecznego, co połączone jest z wyraźną zmianą charakteru wspierającego PiS elektoratu. PiS uzyskało co prawda w 2007 roku znacząco więcej głosów niż w roku 2005. Był to jednak efekt przejęcia wyborców Samoobrony i Ligi Polskich Rodzin, co w warunkach zwiększonej frekwencji nie stanowiło postępu. Znamienne, że w czasie aktywności opozycyjnej poparcie dla Prawa i Sprawiedliwości zaczęło spadać i dziś oscyluje między 20 a 25 proc.

Poważniejsze mogą być konsekwencje zmiany charakteru elektoratu PiS. Przejmując sporą część katolicko-narodowego elektoratu LPR i populistyczno-socjalnego Samoobrony spowodowało, że tradycyjni wyborcy PiS zorientowani na postulaty dawnego Porozumienia Centrum znaleźli się w mniejszości. To wpływać musi na ewolucję założeń programowych oraz na taktykę tej partii, co też się właśnie dzieje.

Towarzyszy temu drugie zjawisko, które określić można mianem stopniowej dekompozycji struktur organizacyjnych PiS. Proces ten rozpoczął się już w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości, a zapoczątkowało go zastąpienie Kazimierza Marcinkiewicza na urzędzie premiera przez Jarosława Kaczyńskiego.

Potem przyszła wolta wiceprzewodniczących i odseparowanie się od partii Pawła Zalewskiego i Kazimierza M. Ujazdowskiego. Teraz przyjmować to zaczyna groźną dla partii perspektywę ukształtowania się na bazie ruchu Polska XXI (jeszcze przed wyborami 2011 roku) alternatywy po prawej stronie sceny politycznej.

Dla PiS prezydent odgrywa rolę zasadniczą. Blokuje możliwość przeforsowania przez rząd Platformy najważniejszych, obiecywanych w kampanii wyborczej reform

Nie mniejszym zagrożeniem może się okazać aktywność Marka Jurka, który opierając się na dysydentach z PiS, też podejmuje próby stworzenia katolicko-narodowej alternatywy dla PiS. To zaś okazać się może niebezpieczne w kontekście tworzenia w kręgu słuchaczy Radia Maryja ruchu katolicko-narodowego przez prof. Jerzego Roberta Nowaka. Może on mieć poważny wpływ na samo PiS, które jest wyraźniej związane z radiem i telewizją ojca Rydzyka. Procesy dekompozycji wokół i w kręgu opozycyjnego PiS zatem się nasilają i znacznie ograniczają swobody manewru Jarosława Kaczyńskiego.

W takim też kontekście pojawia się zjawisko trzecie, wynikające w dużej mierze z narastającego u Jarosława Kaczyńskiego poczucia zagrożenia. PiS zawsze było partią o charakterze wodzowskim. Role centralne odgrywali w niej bracia Kaczyńscy. Teraz jednak w warunkach działalności opozycyjnej, wobec coraz liczniejszych zagrożeń i coraz mniejszej swobody manewru, wodzowski charakter tej partii ukazał się nam w całej pełni.

Jarosław Kaczyński przeszedł na ręczne sterowanie partią, eliminując z kierownictwa partnerów i zastępując ich wykonawcami, biernymi instrumentami realizacji swoich pomysłów. Klasycznym tego przykładem jest zastąpienie w kierownictwie partii Ludwika Dorna przez Jacka Kurskiego. Jarosław Kaczyński, jedyny lider, otoczył się młodymi, radykalnymi, ale i ambitnymi działaczami spełniającymi w mig wszelkie jego dyspozycje. To z kolei pociąga za sobą negatywną ewolucję w jakości kadr PiS. Na plan pierwszy wychodzą bezrefleksyjni, nastawieni na karierę wykonawcy poleceń Kaczyńskiego.

W takiej atmosferze rodzi się zjawisko czwarte, do którego zaliczam instrumentalne wykorzystanie do realizacji celów partii urzędu prezydenta RP. Prezydent stał się głównym orężem politycznym PiS. To w urzędzie prezydenckim znaleźli przytułek przegrani ministrowie, czego doskonałym przykładem jest była minister spraw zagranicznych w rządzie Jarosława Kaczyńskiego Anna Fotyga. W Pałacu Prezydenckim usiłują oni kontynuować te wątki polityki poprzedniego gabinetu, które niedawno w znacznej mierze przyczyniły się do jego upadku.

Dla Prawa i Sprawiedliwości prezydent odgrywa rolę zasadniczą. Blokuje możliwość przeforsowania przez rząd Platformy Obywatelskiej najważniejszych, obiecywanych w kampanii wyborczej reform. Prezydenckie weto ma stanowić skuteczne antidotum na polityczne aspiracje gabinetu Donalda Tuska. W 2007 roku PiS nie zdołało powstrzymać zwycięskiej PO. Zadanie to przekazano więc Kancelarii Prezydenta.