Dlaczego wyborcy PO nie wierzą w zamach w Smoleńsku

W cieniu badań opinii publicznej dotyczących zachwytów narodowych nad Euro 2012 znalazł się jeden sondaż, dokumentujący pozornie oczywiste zjawisko. Mam na myśli opublikowane w środę badanie CBOS dotyczące katastrofy smoleńskiej. Centrum regularnie odpytuje Polaków, co myślą o przyczynach śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego i 95 innych osób lecących 10 kwietnia 2010 roku rządowym tupolewem.

Wyniki zmieniają się tylko troszkę i właśnie ich stałość jest najciekawszym zjawiskiem. 25 proc badanych uważa, że śmierć prezydenta w Smoleńsku mogła mieć za przyczynę zamach, 63 proc. jest przeciwnego zdania. Pozornie oczywiste wydaje się to, że w zamach wierzą raczej wyborcy Prawa i Sprawiedliwości (60 proc.) niż sympatycy Platformy Obywatelskiej (5 proc.). Gdy jednak zobaczymy, kto nie wierzy w zamach, liczby robią jeszcze większe wrażenie. Teorię zamachu odrzuca 27 proc. wyborców PiS i aż 90 proc. wyborców PO. Jeśli te badania odzwierciedlają rzeczywistość, okazuje się, że przyczyny katastrofy smoleńskiej są najgłębszym podziałem politycznym, który dziś istnieje w Polsce. W żadanej innej sprawie zdania Polaków nie są tak podzielone.

Dlatego też pytanie o to, czy sprawa katastrofy smoleńskiej jest wykorzystywana politycznie, wydaje się absurdalne i mocno naiwne. Wyraźnie bowiem widać, że to bardziej stanowisko PO niż PiS jest zgodne z sondażami. A więc na swojej postawie w sprawie tragedii 10 kwietnia znacznie większą premię u swoich sympatyków zbiera PO (9 na 10 ankietownych popiera stanowisko swej partii) niż PiS (6 na 10 wyborców partii Kaczyńskiego wierzy w zamach). Dokonując kolejnych uników i wyśmiewając się z PiS z powodu jego zainteresowania Smoleńskiem, liderzy PO robią dokładnie to, czego oczekuje od nich znacząca większość jej wyborców.

Z drugiej strony Jarosław Kaczyński, politycznie eksploatując temat Smoleńska, również uprawia politykę – wszak jest o co grać, skoro zamach smoleński wierzy aż 28 proc. wyborców Solidarnej Polski, 24 proc. sympatyków PSL. SLD? 12 procent. Przy zaostrzaniu smoleńskiej retoryki te osoby mogą stać się potencjalnymi wyborcami PiS.

Skądinąd właśnie to pokazuje, że Zbigniew Ziobro, studząc smoelnskie emocje, robi dobrze – wszak tylko jedna czwarta jego wyborców wierzy w zamach, czyli popierają go niesmoleńcy pisowcy, ale jak widzieliśmy wcześniej i zobaczymy dalej, ten podział jest zbyt głęboki, by Ziobrze udało się z niego wymknąć.

Smoleńskie zacięcie ćwierci sympatyków ludowców również nie zaskakuje. Jedna czwarta wyborców tej partii – mimo koalicji z PO – jest zdania, że prezydent Kaczyński zginął w wyniku zamachu. Przypomniało mi to sytuację sprzed kilku tygodni. Pod Sejmem podchodzi do mnie mężczyzna i krzyczy: "Coście wczoraj tam wygadywali w telewizji, o winie naszych, przecież to wszystko wina Ruskich". Porozmawiałem chwilę, pan postawił kilka tez o tym, na czyich usługach są dziennikarze. – Ale Pan naszych bronił – zastrzegł, patrząc na mnie pojednawczo. Postanowiłem sprawdzić, kim jest mój rozmówca. – Pan mnie kojarzy z telewizji, a ja, z kim mam przyjemność?. – Jan Iksiński – padło jakieś nazwisko. – Wójt gminy N, z województwa Mazowieckiego. Ja od Pawlaka jestem, idę na nasze spotkanie PSL w Sejmie.

Oczywiście, ów wójt nie był reprezentatywny dla ogółu wyborców PSL, ale historia pokazuje, że jeśli chodzi o kwestie fundamentalne (religia, obyczaje, stosunek do katastrofy smoleńskiej) partnerem PSL na wsiach nie jest koalicyjna PO, lecz właśnie PiS.

Wracając jednak do głównych ustaleń sondażu: Smoleńsk, tak mocno dzieląc Polaków, jest wymarzonym kryterium politycznego podziału. Wszak ostatnie miesiące pokazały, że jeśli chodzi np. o deregulację, reformę emerytalną itp. podziały partyjne układają się zupełnie inaczej niż podział rząd-opozycja, a nawet prawica-lewica. PiS już zapowiedziało, że deregulację proponowaną przez Gowina poprze, bo zgodna jest z ich rozumieniem wolności gospodarczej. Z kolei by podwyższyć wiek emerytalny, Donald Tusk musiał negocjować z konserwatywnym PSL, mógł zaś z góry liczyć na poparcie sytuującego się na lewicy Janusza Palikota. W przypadku katastrofy smoleńskiej sprawa jest czysta i od razu wiadomo kto jest PiS-owcem, a kto Platformerem. Inne partie się tutaj w ogóle nie liczą. Jest to na rękę i Tuskowi, i Kaczyńskiemu.

I dlatego zdumiewa hipokryzja PO za każdym razem, gdy mówią, że PiS gra katastrofą smoleńską. Przecież wszystkie działania rządu – jak choćby niewznowienie prac komisji Millera po ujawnieniu przez prokuraturę ekspertyz dotyczących obecności osób postronnych w kokpicie – to tylko woda na młyn smoleńskiej opozycji.

W tym sensie, jak się okazuje, dla wyborców PO sprawa katastrofy jest – jak się wyraził prezydent Bronisław Komorowski – arcyboleśnie prosta i nie ma w niej zbyt dużo pytań. I właśnie dlatego rząd od zamknięcia prac komisji Millera udaje, że nic się nie dzieje, że w przestrzeni publicznej są formułowane różne hipotezy, udaje że nie było  ani ekspertyzy prokuratury, ani symulacji prof. Biniendy. A jak już PO zabiera głos w tej sprawie, to wyłącznie po to, by podgrzać konflikt na linii Platforma-PiS. Tak było, gdy po rocznicy katastrofy Tusk wyzywał PiS od narodowych zdrajców i Targowicy, tak było na radzie krajowej PO, gdzie premier bronił przed PiS-em Stefana Niesiołowskiego.

Tak więc zachowanie obu stron jest do bólu logiczne. I przewidywalne. Ale – szczególnie w przypadku Platformy – może się okazać krótkowzroczne. Wiadomo bowiem, że przy prawie każdej katastrofie przełomowe odkrycia mogą być dokonywane po latach. Tuż po tragedii nie zebrano wystarczająco starannie wszystkich dowodów. I pojawia się kolejne ciekawe pytanie, które zadało Polakom CBOS, a mianowicie o działania rządu w wyjaśnianiu katastrofy. Okazuje się, że 53 proc. badanych uważa, że gabinet Tuska zrobił dużo, ale dopuścił się wielu zaniedbań, 23 proc. jest zdania, że rząd zaniechał rzetelnego wyjaśniania katastrofy, jedynie 16 proc. zaś jest zdania, że premier i jego ministrowie zrobili wszystko, co się dało. (Przy okazji - 60 proc. Polaków ocenia, że Rosjanie ukrywają dowody w sprawie katastrofy, 18 proc. jest przeciwnego zdania). Co wynika z tych badań? Że Polacy wcale nie są zachwyceni z tego, jak sprawa została przez rząd załatwiona. Tylko 16-18 proc. ankietowanych sądzi, że premier po katastrofie zrobił co mógł, a Rosjanie we wszystkim Polsce pomogli.