Gest Janowicza

Jest rok 1980 i solidarnościowa odwilż, rok 1989 i 1990, kiedy odbywają się Okrągły Stół i wybory 4 czerwca oraz rodzi się Jerzy Janowicz, wreszcie rok 2014, gdy nasza gwiazda kortów wypowiada słowa: „Jesteśmy krajem bez perspektyw. Studenci studiują, żeby tylko z tego kraju wyjechać".  Przeszliśmy długą drogę od uniesień i nadziei do gorzkiego wołania młodego pokolenia: Dajcie nam szansę, by żyć i zostać nad Wisłą. Nie wyrzucajcie nas na zmywak do Londynu. Werbalny „gest" Janowicza i jego opowieść o tym, że musi trenować w szopie, powinny wywołać refleksję o sytuacji młodego pokolenia w Polsce.

Można oczywiście stwierdzić, jak mój redakcyjny kolega Mirosław Żukowski w tekście „Strach pismaka", że Janowicz – gwiazda i człowiek dobrze radzący sobie w życiu – nie jest najlepszym przedstawicielem dyskryminowanej młodzieży. Ale można też to rozumowanie odwrócić: jeśli już nawet on mówi, że Polska nie stwarza młodym ludziom szans na życie i rozwój, to sprawa jest więcej niż poważna.

Pogarda wobec młodych

Rzut oka na zdjęcie z obrad Okrągłego Stołu. Fascynujące jest to, że osoby, które grały wtedy pierwsze skrzypce, do dzisiaj rządzą w polskiej polityce. Przez 25 lat niepodległości nie dorobiliśmy się żadnego polityka młodego pokolenia, który miałby realny wpływ na bieg wydarzeń. Leszek Miller, Jarosław Kaczyński, Donald Tusk, Włodzimierz Cimoszewicz, Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski itd. Zmieniają się ugrupowania, konfiguracje partyjne, karty wciąż rozdają niemal ci sami ludzie.

Jeśli młodzi wchodzą do polityki, to albo szybko się demoralizują bieżącymi rozgrywkami, stając się wiernymi, bezideowymi wykonawcami partyjnych zaleceń, albo nie wytrzymują presji i lądują na marginesie lub poza polityką. Działa tu podwójna trampolina. Tyle że odbicie nie następuje „w górę", ale „w dół". Jeśli ktoś się wyróżnia, zostaje ścięty i zmarginalizowany. To zniechęca wybitnych i wartościowych do zajmowania się służbą publiczną poważnie. I tak koło się zamyka.

Co to ma wspólnego z młodymi? Ogromnie dużo. Są oni grupą, której interesów nikt właściwie nie reprezentuje. Kto realnie upomina się o ich prawa? Kogo interesuje ich los? W której formacji grają nawet nie pierwsze, ale choćby trzecie skrzypce? Na każde z tych pytań odpowiedź jest jednoznaczna.

Rozważając tę sytuację, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że przedstawiciele naszej klasy politycznej – wychowani w dobie niedoborów, szarzyzny PRL, marzeń o paszporcie we własnej szufladzie – nie mają ambicji większych niż rzeczywistość, która otacza ich i nas

Ponieważ demokracja jest ustrojem nieustannego przetargu, brak obrońców interesów młodego pokolenia skazuje ich na niebyt. To dlatego stali się prawdziwymi pariasami naszej polityki. Nasze państwo nawet nie jest do nich odwrócone plecami. Gorzej. Jest do nich wypięte częścią ciała zaczynającą się poniżej pleców. Pokazuje im, nawiązując raz jeszcze do Kozakiewicza, gest pogardy.

Coca-cola Tuska ?i Kaczyńskiego

Nie trzeba dogłębnej kwerendy, by przekonać się, jak bardzo nasze państwo nie dba o młodych. Ot, choćby pierwsza sprawa z brzegu. W latach 2004–2014 emerytury wzrosły o 43 proc., zachowując swą siłę nabywczą. W tym czasie dokonano jedenastu podwyżek. W tym samym czasie kryterium uprawniające do zasiłków dla rodzin zostało podniesione jeden jedyny raz! I to dopiero w 2012 roku. Efekt? Z 5,5 mln dzieci otrzymujących pomoc przed dziesięcioma laty zostało ich 2,5 mln.

Kolejne przykłady. Kto w Polsce jest najbardziej narażony na ubóstwo? Dzieci. Kogo najdotkliwiej dotyka bezrobocie? Młodych – połowa osób wystających w pośredniakach ma 18–34 lata. Ile wydajemy na emerytury i renty? 210 mld zł rocznie. Ile na świadczenia rodzinne? 30 mld. Dlaczego państwo jest tak pazerne, że opodatkowuje nawet dochód niezbędny do przeżycia, wprowadzając kwotę wolną od podatku na poziomie 3,1 tys. zł, co najbardziej uderza w młodych? Dlaczego 25 lat po odzyskaniu niepodległości miejsce w przedszkolu wciąż jest towarem deficytowym, a szkoła działa pod dyktando nauczycielskich przywilejów, a nie potrzeb rodziców? Te pytania ciągną się jak litania.

Efektem tej polityki jest niespotykany exodus za granicę. Po naszym przystąpieniu do Unii Europejskiej wyjechało około 1,5 miliona osób, głównie młodych. Z Opolszczyzny – blisko 35 proc. osób w wieku 18–44 lata! Z Podkarpacia i Świętokrzyskiego – blisko 25 proc. Te cyfry powinny wyć w głowach nas wszystkich i naszych polityków syreną alarmową: młodzi nie chcą mieszkać w Polsce, musimy coś zrobić. Co zrobiliśmy? Nic.

Prof. Krystyna Iglicka, demograf, rektor Uczelni Łazarskiego, diagnozuje, że za sytuację odpowiada sowiecka mentalność naszej klasy politycznej. Pani profesor mówi: oni myślą kategoriami: „ludzi u nas mnogo". Trudno się z nią nie zgodzić. Każdy kraj, w którym przestały rodzić się dzieci i który straciłby w ciągu kilku lat 10 proc. swojej młodej populacji, biłby na alarm. U nas przechodzi się nad tym do porządku dziennego.