Pieniądz do demokratyzacji

Zbudowaliśmy system finansowy, by pieniądz bezpiecznie płynął, pokonując ograniczenia czasu i przestrzeni. Niewiele osób jednak jest świadomych tego, jak bardzo ten system jest skomplikowany, niewydolny i drogi w utrzymaniu.

Z pozoru prosta czynność, jaką jest płatność w internecie, to tak naprawdę cała masa skomplikowanych sztuczek serwerowych. Wynika to między innymi z tego, że od strony technologii płatności elektroniczne opierają się na starych fundamentach informatycznych, które mają ponad 50 lat i zupełnie nie przystają do obecnych potrzeb ery cyfrowej. To trochę tak, jakbyśmy potrzebowali samochodu wyścigowego, ale musieli przerabiać dorożkę.

Przestarzała technologia

Obecny system płatności jest scentralizowany i silosowy: pod względem instytucji, technologii oraz procesów operacyjnych. Przestarzała, złożona technologia jest łatwa do zhakowania, dlatego wymaga wielopoziomowej i często ręcznej kontroli zabezpieczeń.

Mimo to, właśnie ten ograniczony model wygodnie darzymy zaufaniem. Taka architektura systemu jest odzwierciedleniem tego, że przekazaliśmy w ręce instytucji mandat do zarządzania naszymi finansowymi relacjami i do weryfikacji zaufania między nami. Czy system zinstytucjonalizowanego zaufania jest jednak zaprojektowany na miarę naturalnie chaotycznej, bezpośredniej i nieliniowej rzeczywistości ery cyfrowej?

W 2009 roku osoba lub grupa anonimowych osób znana jako Satoshi Nakamoto sprezentowała światu nową, potężną technologię zmieniającą sposób przetwarzania danych. Dosłownie sprezentowała ją światu, jak dobry samarytanin. Technologia ta, nazwana później blockchain, to system rozproszonego rejestru danych, stojący za stworzoną przez Nakamoto kryptowalutą Bitcoin. Blockchain skłania do przemyślenia architektury różnych scentralizowanych i zinstytucjonalizowanych systemów, w tym systemu finansowego.

Obecnie wiele firm na całym świecie szuka technologicznego i organizacyjnego modelu, który umożliwi uproszczenie i uporządkowanie fundamentów. Bazowe uproszczenie procesów to zjawisko tak rewolucyjne, że trudne do opisania, bo jak przyznaje Nakamoto, nie istnieją żadne analogie, do których można technologię blockchain porównać.

Parafrazując Charlesa Mingusa, powiedziałbym, że tworzenie z prostego rzeczy skomplikowanych jest powszechne, jak to miało miejsce do tej pory w systemie finansowym, natomiast tworzenie prostego z rzeczy skomplikowanych jest prawdziwą kreatywnością. Możemy być dumni, że polscy kryptolodzy i programiści już zaproponowali swoje rozwiązanie i ono działa.

Omijanie pośrednika

Technologia rozproszonego rejestru podważa stary paradygmat i może być odpowiedzią na wspomniane wcześniej ograniczenia systemu finansowego, bo umożliwia przekazy płatności bezpośrednio od jednej osoby do drugiej, omijając zinstytucjonalizowanego pośrednika. W praktyce wygląda to tak, że każdy posiadacz telefonu może przesłać pieniądze na drugi telefon, bez konieczności zakładania konta bankowego!

Co więcej, blockchain to pewny, niepodrabialny zapis danych, który poprzez samą swoją konstrukcję zapewnia bezpieczeństwo transakcji. To technologiczny protokół zaufania. W znaczący sposób obniża to koszty infrastruktury potrzebnej do utrzymywania rachunków bankowych i systemu płatności, innymi słowy systemu przechowywania i transportowania pieniędzy.

40 proc. inwestycji w firmach typu fintech dotyczy właśnie przestrzeni płatności. Ponad 2 mld ludzi na świecie jest wykluczonych z systemu bankowego, bo z powodu wysokich kosztów są nieopłacalnymi klientami dla banków. Dlatego często wspominam, że technologia blockchain jest jednym z elementów demokratyzacji pieniądza: bo wykluczeni będą mogli korzystać z bezpiecznego systemu finansowego dzięki aplikacji w telefonie, a same transakcje, czyli wymiana wartości, będą się dokonywały bardziej bezpośrednio, między ludźmi, bez potrzeby instytucji gwarantującej zaufanie.

I nie chodzi tu o to, by tworzyć nowe waluty czy wysadzić w kosmos cały system finansowy, jaki znamy, ale by zredefiniować rolę podmiotów w nim uczestniczących i fundamentalnie uprościć sposób ich funkcjonowania, łącząc najlepsze, co stare i nowe może zaproponować. Jak powiedziała jedna z bardzo inspirujących mnie postaci – Buckminster Fuller (amerykański konstruktor i architekt – red.): „Nigdy nie zmienisz stanu rzeczy poprzez zwalczanie istniejącej rzeczywistości. Aby coś zmienić, zbuduj lepszy model, który sprawi, że istniejący będzie przestarzały".