Sporna ustawa o in vitro

Resort zdrowia wysłał właśnie do konsultacji społecznych długo zapowiadany  projekt ustawy o leczeniu niepłodności. W jego uzasadnieniu zapisano, że w sytuacji niskiego przyrostu naturalnego konieczne jest podjęcie działań ograniczających niepłodność.

Projekt ustala m.in. zasady stosowania procedury zapłodnienia pozaustrojowego, pobierania, testowania, przechowywania i dystrybucji komórek rozrodczych. Zakłada także utworzenie banków komórek rozrodczych i zarodków oraz rejestr dawców. Powołuje też Radę do spraw Leczenia Niepłodności.

„Od lipca 2013 r. refundujemy in vitro. Od lipca 2014 r. leki stosowane w in vitro są refundowane. Teraz ustawa o leczeniu niepłodności" – chwalił się na Twitterze tuż po wysłaniu projektu do konsultacji Bartosz Arłukowicz, minister zdrowia. „Ustawa o leczeniu niepłodności zobowiązuje podmioty do zachowania najwyższych standardów zgodnych z najnowszą wiedzą medyczną i normami UE" – napisał.

Tymczasem wielu ekspertów uważa, że ustawa jest niedopracowana, pełna nieścisłości, a nawet niebezpieczna.

– Na początku dokumentu wymieniono elementy leczenia niepłodności: diagnozę, poradnictwo, metody chirurgiczne, wspomagany rozród. Ale akt ten odnosi się jednak tylko do ostatniego elementu – mówi „Rz" dr Błażej Kmieciak, socjolog prawa, redaktor naczelny portalu biotechnologia.pl. – Nie ma w nim mowy o pozostałych,  w istocie prawdziwych technikach leczenia niepłodności. W projekcie często wspomina się o technikach wspomaganego rozrodu lub technikach wspomaganej prokreacji. Tym samym mamy przekaz, że jest to metoda, która leczy niepłodność, co z perspektywy medycznej nie jest prawdą – dodaje.

9 mln zł w latach 2015–2024 zamierza wydać resort zdrowia na sfinansowanie ustawy o leczeniu niepłodności

Kmieciak zwraca także uwagę na nieprecyzyjne zapisy dotyczące dawstwa zarodków. – Rządowy program in vitro zakłada, że mogą z niego skorzystać jedynie małżeństwa, a w projekcie zapisano małżeństwa lub osoby pozostające we wspólnym pożyciu – tłumaczy. – Nie wiemy, czy są to osoby homo- czy heteroseksualne. To  wprowadzanie tylnymi drzwiami tzw. związków partnerskich – dodaje.

Wiele kontrowersji może wywołać sposób, w jaki ministerstwo chce uregulować zasady przekazywania komórek rozrodczych. Mężczyzna wprawdzie ma po badaniach  oddawać spermę anonimowo. Podpisze w tym celu specjalne oświadczenia. Powinien być także poinformowany, że jego nasienie  może trafić do kobiety np. samotnej  niebędącej w związku małżeńskim.  – Tutaj nie ma już mowy o anonimowości. Projekt ustawy przewiduje, że dziecko tej kobiety urodzone z in vitro będzie mogło się dowiedzieć, kto jest jego ojcem – mówi Katarzyna Sabiłło z fundacji Lege Pharmaciae zajmującej się legislacją w sektorze ochrony zdrowia.

Wystarczy, że dziecko zwróci się o to do banku spermy. Bo banki mają tak przechowywać komórki, by możliwa była identyfikacja ich dawców.

– Takie dziecko ma prawo pozwać mężczyznę o ustalenie ojcostwa. A jeśli sąd rodzinny to potwierdzi,  będzie mogło żądać alimentów od biologicznego rodzica i dziedziczyć po nim – mówi  Robert Zegadło, sekretarz komisji kodyfikacyjnej prawa cywilnego.

Niepokój dr. Kmieciaka, ale także ks. prof. Piotra Kieniewicza budzi także zapis o zakazie stosowania preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej w celu wyboru płci dziecka. – Z jednej strony wprowadza się zakaz, ale z drugiej zostawia się otwartą furtkę, że można płeć dziecka wybrać, jeśli pozwala to uniknąć choroby dziedzicznej – mówi Kmieciak. I dodaje, że przez wielu genetyków sam zabieg diagnostyki preimplantacyjnej uznawany jest za pewną formę eugeniki.