Przeniesienie własności nieruchomości w zamian za pożyczkę

Czy umowa sprzedaży domu za ułamek jego wartości była ważna? Przepisy dają szansę na jej unieważnienie, choć nie jest to proste

Publikacja: 09.03.2012 07:40

Przeniesienie własności nieruchomości w zamian za pożyczkę

Foto: Rzeczpospolita, Paweł Gałka

Stanisława Szymula w zamian za pożyczkę przeniosła własność domu na Rafała K. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że uczynił to grubo poniżej wartości tej nieruchomości.

Nowy właściciel zamieścił później ogłoszenie, że wynajmie dom rozrywkowym studentom. Okazało się, że w ten sposób chce doprowadzić do wyprowadzki dawnych właścicieli. Sprawa trafiła do sądu okręgowego, a ten uznał, że umowa sprzedaży jest nieważna. Innego zdania był sąd apelacyjny i stwierdził ważność aktu notarialnego.

Wczoraj Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym uchylił wyrok sądu apelacyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (sygnatura akt: III CSK 221/11).

Pożyczka za dom

– Takie historie, niestety, nie są wcale rzadkie – mówi adwokat Stefan Jacyno, partner w kancelarii Wardyński i Wspólnicy. – Najczęściej chodzi o przypadki przenoszenia własności nieruchomości w zamian za pożyczkę. Prawo wprawdzie tego nie zabrania, ale na ogół sprzedający jest w dużo gorszej sytuacji od kupującego i nie zawsze zdaje sobie sprawę z konsekwencji swojego działania.

Zasady lub wada

Przepisy dają szansę unieważnienia takiej umowy, choć nie jest to proste.

Wyjścia są dwa. Można powołać się na art. 5 oraz art. 58 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi dana czynność prawna jest nieważna, jeśli jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

– Nie może być bowiem tak, że w wyniku skorzystania z zabezpieczenia pożyczkodawca uzyska korzyść wielokrotnie wyższą niż wartość pożyczki z odsetkami i wszelkimi kosztami – uważa adwokat Rafał Dębowski. – Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie – twierdzi – powinna gwarantować pożyczkobiorcy zwrot nadwyżki wartości. Inaczej narusza zasady współżycia społecznego. Nawet bowiem przymusowa egzekucja z nieruchomości jest bardziej korzystna. Działkę, lokal lub dom komornik sprzedaje bowiem w drodze licytacji, a po spłaceniu wszelkich długów i kosztów egzekucji resztę pieniędzy oddaje dawnemu właścicielowi.

Inna droga naprawienia to odstąpienie od umowy sprzedaży z powołaniem się na to, że umowa sprzedaży ma wadę, tzn. zbywca działał pod wpływem błędu, grożono mu albo też kupujący dopuścił się względem niego podstępu i wiedział np., że sprzedający jest w trudnej dla siebie sytuacji życiowej, np. jest ciężko chory i brakuje mu środków na leczenie i życie. Nie jest to jednak takie proste. Trzeba bowiem te okoliczności udowodnić w sądzie. Tymczasem nieruchomości nie sprzedaje się w drodze zwykłej umowy cywilnoprawnej, tylko w formie aktu notarialnego, a notariusz ma obowiązek czuwać nad tym, aby nie doszło do naruszenia interesów którejkolwiek ze stron umowy sprzedaży oraz pouczyć strony transakcji o przepisach i o skutkach zawarcia umowy. Sprzedający powinien więc wiedzieć, na co się decyduje, np. sprzedając dom wart 800 tys. zł za 120 tys. zł.

Opinia:

Robert Dor, notariusz

Słyszałem o takich przypadkach. Całe szczęście, że nigdy nie miałem z nimi do czynienia. Są jednak pewne zasady, których notariusz powinien przestrzegać, inaczej narusza zasady etyki zawodowej. Jeżeli więc widzi, że zachowanie stron transakcji odbiega od ogólnie przyjętych norm, np. sprzedający jest zastraszony, nie rozumie, co się do niego mówi, to powinien odmówić sporządzenia aktu notarialnego. Zobowiązuje go do tego prawo o notariacie. Zawsze też notariusz, zanim podpisze akt notarialny, musi pouczyć strony, a więc m.in. poinformować o konsekwencjach zawarcia takiej umowy.

Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów