Zwolnienie z opłat za śmieci dla rodzin wielodzietnych bez dodatkowych warunków

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) oddalił skargę kasacyjną samorządu, któremu zarzucono poważne błędy przy wprowadzaniu specjalnego zwolnienia z tzw. opłaty śmieciowej dla dużych rodzin.

Czy radni mogą wprowadzić zwolnienie z opłat za śmieci dla wielorodzinnych rodzin?

Sprawa trafiła na wokandę z inicjatywy prokuratora okręgowego. Ten zarzucił, że radni jednego z miast ze Śląska, podejmując 26 listopada 2020 r. decyzje dotyczące zwolnienia z części opłaty za śmieci, naruszyli prawo. Konkretnie chodziło o preferencję dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują rodziny wielodzietne z ustawy o Karcie Dużej Rodziny.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Zwolnienie z opłat za śmieci nie tylko dla emerytów. Kto jeszcze może skorzystać?

Opłaty za wywóz odpadów to spore obciążenie dla domowego budżetu, zwłaszcza w przypadku seniorów....

Prokurator zauważył, że podstawą aktu był m.in. art. 6k ust. 4 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z tym przepisem rada gminy, w drodze uchwały, może zwolnić w całości lub w części z opłaty za śmieci w nieruchomościach zamieszkałych m.in. rodziny wielodzietne z ustawy o Karcie Dużej Rodziny. I w ocenie śledczego radni dopuścili się przekroczenia zakresu delegacji ustawowej.

Przede wszystkim dlatego, że upoważnienie ustawowe uprawnia do udzielenia zwolnienia z części opłaty za śmieci, a nie, jak przyjęli radni, z części stawki opłaty. Do tego uzależnili zwolnienie od dodatkowych warunków, których nie przewidział ustawodawca. Konkretnie chodziło o obowiązek złożenia tzw. deklaracji śmieciowej i podania numeru Karty Dużej Rodziny. 

Czy samorząd może wymagać dodatkowych warunków do skorzystania ze zwolnienia z opłat za śmieci?

Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Gliwicach uwzględnił skargę prokuratora i unieważnił ją w żądanym zakresie. Co do meritum zauważył, że sporny przepis upoważnia organ wyłącznie do podjęcia uchwały w zakresie całkowitego bądź częściowego zwolnienia z opłaty za śmieci. I wprowadza dwa kryteria – dochodowe oraz zastosowane w zaskarżonej uchwale wielodzietności.

Sąd podkreślił, że ustawodawca nie upoważnił rady miasta do uregulowania w uchwale podjętej na podstawie art. 6k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach innych zagadnień niż wskazane. W szczególności delegacja ta nie określa innych warunków formalnych czy merytorycznych do skorzystania ze zwolnienia z opłat. Prawo do zwolnienia uzależnione jest od obowiązywania stosownej uchwały rady miasta oraz wypełnienia warunku dochodowego lub kryterium wielodzietności.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Płacisz dużo za wywóz śmieci? Sprawdź, czy przysługuje ci zwolnienie z opłat

Opłaty za wywóz śmieci rosną. W zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym może być to nap...

Sąd nie kwestionował, że radni prawidłowo zidentyfikowali przedmiot uchwały, ale już nieprawidłowo wskazali jego zakres. Zwolnienie zostało bowiem ustalone w wysokości 30 proc. obowiązującej miesięcznej stawki opłaty za mieszkańca będącego członkiem rodziny wielodzietnej. Tymczasem upoważnienie wyraźnie wskazuje na możliwość zwolnienia z części opłaty, a nie części stawki opłaty. Jak podkreślił WSA, stawka opłaty oraz opłata nie są pojęciami tożsamymi. 

Za bezpodstawne sąd uznał także domaganie się przez lokalnego prawodawcę złożenia przez uprawnionych adresatów kontrolowanej uchwały dodatkowego wniosku czy podania numeru Karty Dużej Rodziny. Sporne zwolnienie Tymczasem zwolnienie dotyczy rodziny wielodzietnej, o której mowa w ustawie o Karcie Dużej Rodziny. W przepisie tym nie nałożono wymogu posiadania, legitymowania się przez członków rodziny wielodzietnej Kartami Dużej Rodziny. 

Czy wymóg podawania numeru Karty Dużej Rodziny, żeby skorzystać z ulgi w opłacie śmieciowej, narusza prawo?

Ostatecznie racji samorządowcom nie przyznał też NSA. Zgodził się, że wymóg składania nowej czy pierwszej deklaracji nie ma tylko charakteru informacyjnego. Jak tłumaczył sędzia NSA Paweł Borszowski, jest to dodatkowy warunek zwolnienia, którego nie ma w spornym przepisie. Podobnie jak wymóg złożenia wniosku o przyznanie preferencji. NSA potwierdził ponadto, że zwolnienie może dotyczyć opłaty, a nie stawki, która jest jedynie elementem kalkulacyjnym. Wyrok jest prawomocny.