Kto przejdzie na wcześniejszą emeryturę na podstawie starych przepisów

Tych świadczeń mogą domagać się przede wszystkim kobiety urodzone do końca 1953 r. Ciągle mogą przejść na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 w związku z art. 29 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172511]ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.; dalej ustawa emerytalna)[/link]. Na koniec 2008 r. muszą jednak mieć odpowiedni staż pracy – co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych i ukończony wiek 55 lat. To prawo mają również te kobiety, które miały tylko 20 lat stażu ubezpieczeniowego, ale zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy.

Ważne jednak, by wniosek o przyznanie emerytury z ZUS złożyły przed osiągnięciem tzw. powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat dla kobiet. Termin na to upływa w przeddzień takich urodzin. Jeśli tak postąpią, ZUS przyzna im emeryturę liczoną na starych, korzystniejszych zasadach.

[srodtytul]Mężczyźni przed 1949 r.[/srodtytul]

Na podobnych zasadach na wcześniejszą emeryturę mogą przechodzić również mężczyźni urodzeni przed 1949 r. W ich przypadku nie ma jednak ograniczeń czasowych związanych ze spełnieniem warunków stażowych lub dotyczących niezdolności do pracy. Tacy panowie już na zawsze pozostaną w starym systemie emerytalnym. Od 8 maja 2008 r., kiedy weszła w życie nowelizacja ustawy emerytalnej, mogą oni starać się o wcześniejsze emerytury na zasadach podobnych do kobiet (wcześniej mogli otrzymać taką emeryturę wyłącznie w razie całkowitej niezdolności do pracy). Przepisy stawiają im jednak większe wymagania. Do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury muszą bowiem poza wiekiem 60 lat mieć także odpowiedni staż emerytalny. Muszą mieć co najmniej 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a niezdolni do pracy 25 lat takiego stażu.

[b]Ważne!

Wszystkie osoby starające się o wcześniejszą emeryturę muszą spełnić także dodatkowe warunki:

- przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę być pracownikami,

- podczas ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznym pozostawać w stosunku pracy co najmniej przez sześć miesięcy (chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnione do np. renty z tytułu niezdolności do pracy lub do świadczenia przedemerytalnego).

Powyższych wymogów nie muszą spełniać osoby, których staż niezbędny do uzyskania tej wcześniejszej emerytury został wypracowany na etacie.[/b]

Warunek zatrudnienia ostatnio na etacie będzie uznany przez ZUS za spełniony, gdy był pobierany zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna, gwarantowany zasiłek z pomocy społecznej. Te świadczenia musiały jednak być przyznane bezpośrednio po zakończeniu umowy o pracę, a takie osoby nie mogły w trakcie jego pobierania pracować jako chałupnicy, na umowę-zlecenie lub prowadzić działalności gospodarczej.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pani Barbara, rocznik 1953, przepracowała na etacie 25,5 roku. Ma dwójkę dzieci i do stażu pracy może doliczyć także okresy opieki nad nimi podczas urlopu wychowawczego, łącznie trwało to cztery lata. Dwa lata temu firma, w której była zatrudniona, zwolniła ją w wyniku cięcia kosztów. Na początku 2008 r. udało się jej podpisać umowę o pracę na czas określony, by wypracować brakujące pół roku stażu emerytalnego. Z końcem roku umowa uległa rozwiązaniu w związku z upływem terminu, na jaki została zawarta. Gdy w grudniu 2008 r. pani Barbara skończyła 55 lat, zyskała prawo do wystąpienia o wcześniejszą emeryturę, gdyż ma już wymagane 30 lat stażu ubezpieczeniowego.[/ramka]

[srodtytul]Samozatrudnieni i zleceniobiorcy[/srodtytul]

Osoby, które w trakcie swojej kariery zawodowej prowadziły działalność gospodarczą, zarabiały na podstawie umowy-zlecenia lub jako chałupnicy, nie dostaną wcześniejszej emerytury, jeśli nie spełnią dodatkowego warunku pracy na etacie przed złożeniem wniosku do ZUS.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pani Wiesława po 25 latach zatrudnienia w firmie krawieckiej założyła własną działalność gospodarczą i od tamtej pory pracowała na własne konto. Wypracowała w ten sposób dodatkowe pięć lat stażu emerytalnego. Mimo że miała go łącznie 30 lat, nie cały był przepracowany na etacie. Dlatego w marcu 2008 r. przekazała swoją firmę córce i ponownie zatrudniła się jako pracownik na czas określony – dziewięć miesięcy. Warunki do starania się o wcześniejszą emeryturę spełniła już we wrześniu 2008 r. Mimo że jej umowa się zakończyła, pani Wiesława ze złożeniem wniosku do ZUS wstrzymuje się do 1 marca 2009 r. Wtedy prezes GUS ogłosi nową, wyższą kwotę bazową. Do czasu złożenia wniosku do ZUS nie powinna jednak pracować jako chałupnik, na umowę-zlecenie ani prowadzić działalności gospodarczej. Inaczej straci status osoby zatrudnionej ostatnio na etacie, a tym samym prawo do wcześniejszej emerytury.[/ramka]

[b]Ważne!

Bywa, że ZUS kwestionuje wnioski emerytalne osób, które zatrudniły się ostatnio na etacie, by wypracować do końca 2008 r. warunki niezbędne do uzyskania wcześniejszej emerytury. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika jednak, że ZUS nie ma prawa odmówić wówczas przyznania świadczenia, nawet jeśli jedynym powodem do zawarcia umowy o pracę było uzyskanie wcześniejszej emerytury. Ważne jest, by taka praca była faktycznie wykonywana. ZUS na pewno sprawdzi, czy nie doszło do zatrudnienia wyłącznie na papierze. Tylko bowiem w takiej sytuacji może odmówić uwzględnienia tej pracy jako spełnienia warunków niezbędnych do uzyskania wcześniejszej emerytury.[/b]

[srodtytul]Nie trzeba się zwalniać z pracy[/srodtytul]

Od 8 stycznia 2009 r. osoba, która występuje o przyznanie emerytury, nie musi rezygnować z etatu, by ZUS zaczął ją wypłacać. Takie zmiany przewiduje [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=293641]ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (DzU nr 228, poz. 1507)[/link]. Na jej podstawie (art. 37 ust. 5) z ustawy emerytalnej został wykreślony art. 103 ust. 2a, który wymuszał dotychczas rozwiązanie umowy o pracę, choćby na jeden dzień. Bez tego ZUS zawieszał wypłatę emerytury.

[b]Uwaga!

Pedagodzy, którzy chcą skorzystać z prawa do emerytury wynikającego z art. 88 Karty nauczyciela, nadal będą musieli rezygnować z pracy, inaczej ZUS nie rozpocznie wypłaty. Ustawodawca w nowelizacji zapomniał bowiem o tej grupie zawodowej. W ich przypadku wypowiadanie zatrudnienia jest możliwe właściwie raz w roku, wraz z rozpoczęciem wakacji szkolnych. Uzyskanie emerytury będzie dla nich więc tym bardziej utrudnione. Podobne ograniczenia dotyczą także pracowników samorządowych oraz pracowników urzędów państwowych urodzonych przed 1949 r.[/b]

[srodtytul]Zatrudnieni w szczególnych warunkach[/srodtytul]

Do ZUS o przyznanie emerytury na starych zasadach mogą wystąpić także pracownicy urodzeni po 1 stycznia 1949 r., zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którzy do końca 1999 r. wypracowali odpowiednio długi staż pracy: co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni), w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach, nawet jeśli nie osiągnęli do końca zeszłego obniżonego wieku emerytalnego.

[b]Ważne!

Osoby, które wypracowały staż emerytalny przed 1999 r., w tym odpowiedni staż w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, będą miały obliczone świadczenia z ZUS na zmodyfikowanych zasadach, czyli na podstawie kapitału zgromadzonego na ich kontach emerytalnych podzielonego przez wskaźnik dalszego trwania życia, określonego według tabeli GUS. O taką emeryturę mogą się starać także osoby, które przystąpiły do OFE. Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera bowiem przepis nowelizujący art. 184 ustawy emerytalnej, która do końca zeszłego roku wykluczała taką możliwość. Teraz w momencie wystąpienia o emeryturę w obniżonym wieku powinni złożyć wniosek o przekazanie składek zgromadzonych w OFE do budżetu, a taka osoba jest traktowana, jakby nigdy nie przystąpiła do OFE i miała wszystkie składki zgromadzone w ZUS.[/b]

Przed wyliczeniem emerytury ich stan konta w I filarze zostanie przez ZUS powiększony na podstawie nowego art. 184 ust. 3 przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22. Jeśli więc na konto zainteresowanego w ZUS po 1 stycznia 1999 r. wpłynęło 33,5 tys. zł, po przeliczeniu jego stan wzrośnie o ok. 20 tys. zł. czyli tyle, ile w tym czasie zostało przekazane do OFE. Powiększony zostanie także kapitał początkowy. ZUS, w myśl art. 185 ustawy emerytalnej, doliczy tyle lat (jako okresy składkowe), ile brakuje w momencie składania wniosku do osiągnięcia tzw. powszechnego wieku emerytalnego. Jeśli więc mężczyzna wystąpi o taką emeryturę w dniu swoich 60. urodzin, ZUS doliczy mu pięć lat okresów składkowych do kapitału początkowego.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pan Grzegorz urodzony w kwietniu 1949 r. przed 1999 r. wypracował 25 lat stażu pracy w szczególnych warunkach w zakładach meblarskich, co zostało potwierdzone w świadectwie pracy. Choć dopiero w tym roku ukończy 60 lat, będzie mógł wystąpić o wcześniejszą emeryturę. Zostanie ona jednak obliczona na nowych zasadach.[/ramka]

Dla osób, które wiek emerytalny osiągną w ciągu najbliższych pięciu lat, to świadczenie będzie liczone w sposób mieszany. W myśl przepisów przejściowych, jeśli to nastąpi w 2009 r., tylko 20 proc. takiej emerytury zostanie obliczonych na nowych zasadach. Pozostałych 80 proc. będzie liczonych nadal według starych przepisów, czyli z uwzględnieniem okresów składkowych i nieskładkowych, wskaźnika wynagrodzenia i kwoty bazowej obowiązującej w dacie złożenia wniosku emerytalnego. W następnych latach udział nowych zasad w wysokości świadczenia będzie rósł. W 2010 r. będzie to już 30 proc., w kolejnych 45, 65 i 80 proc. Osoby, które obniżony wiek emerytalny osiągną w 2014 r. i następnych latach, otrzymają emeryturę obliczoną wyłącznie na nowych zasadach.

[b]Ważne!

Jeśli pracujący w szczególnych warunkach lub charakterze, którzy wypracowali do końca zeszłego roku wymagany staż i osiągnęli obniżony wiek emerytalny, po 1 stycznia 2009 r., złożą wnioski o przyznanie świadczenia, to ZUS obliczy je na starych zasadach. [/b]

[srodtytul]Rodzaje stanowisk[/srodtytul]

W przypadku zatrudnionych w szczególnych warunkach obniżony wiek emerytalny, w którym mogą wystąpić do ZUS o przyznanie świadczenia, zależy od rodzaju wykonywanej przed laty pracy. Niektóre osoby mogą przejść na nią nawet po ukończeniu 40 lat (kobiety) i 45 lat (mężczyźni).

Wykazy takich prac znajdują się w załącznikach do [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=71673]rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (DzU z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.)[/link]. Zawierają one ponad 350 różnych zawodów uprawniających do przejścia na emeryturę w wieku niższym o pięć, dziesięć, a nawet 15 lat od podstawowego wieku emerytalnego.

Jeśli pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A w załączniku do rozporządzenia, może przejść na emeryturę w obniżonym wieku, jeśli spełni warunki:

– kobieta: skończyła 55 lat i udowodni co najmniej 20 lat ogólnego stażu pracy (okresów składkowych i nieskładkowych), a w nim co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (wypracowanych przed 1999 r.),

– mężczyzna: skończył 60 lat i udowodni 25 lat ogólnego stażu pracy, a w nim co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu (wypracowanych przed 1999 r.).

[srodtytul]Kierownicy mają problemy[/srodtytul]

Wiele osób, które rozpoczynały pracę w szczególnych warunkach, z biegiem kariery zawodowej awansowało. Ciągle jednak mogą starać się o wcześniejsze emerytury, gdyż pomiędzy rodzajami prac w załączniku A do rozporządzenia z 1983 r., w poz. 24 działu XIV zatytułowanego „Prace różne”, wymieniono kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Problem w tym, że wraz z awansem takie osoby w większym stopniu zajmowały się nadzorowaniem prac innych zatrudnionych, a także papierkową robotą związaną z ich planowaniem. Dlatego też ZUS często odmawia im prawa do emerytury w obniżonym wieku, gdyż uważa, że nie spełniają wtedy jednego z podstawowych warunków zawartych w przepisach. W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze musi być bowiem wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Sąd Najwyższy kilkakrotnie już potwierdził, że w niektórych przypadkach taka praktyka ZUS jest niezgodna z prawem.

[b]Ważne!

Co mówi Sąd Najwyższy:

- wyrok z 12 września 2006 r. (sygn. I UK 59/06), Waldemar D. jako kierownik w zakładach azbestowych nadzorował pracę z tą bardzo niebezpieczną substancją. Zwykle przebywał na sali produkcyjnej po sześć, siedem godzin dziennie. ZUS odmówił mu jednak prawa do wcześniejszej emerytury. Od wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach odjął mu czas, gdy był kierownikiem. SN uznał, że znaczenie ma bezpośrednie narażenie na działanie czynników szkodliwych, a nie forma zatrudnienia. Uznał czas pracy Waldemara D. jako kierownika za pracę wykonywaną w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia, stale i w pełnym wymiarze czasu,

- w wyroku z 4 października 2007 r. (sygn. I UK 111/07) SN uznał, że objęcie nadzorem lub kontrolą zwykłych prac przez osobę, która zasadniczo nadzoruje prace w szczególnych warunkach, nie wyklucza zakwalifikowania takiego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach,

- w wyroku z 30 stycznia 2008 r. (sygn. I UK 195/07) SN uznał, że osoba sprawująca dozór inżynieryjny nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, musi być związane z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji i zostać uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Wobec tego nie ma żadnego znaczenia, ile czasu ta osoba poświęcała na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności związane z dozorem.[/b]

[srodtytul]Stary urlop [/srodtytul]

W myśl nowelizacji art. 32 ustawy emerytalnej z 20 kwietnia 2004 r. od 1 lipca 2004 r. ustawodawca zakazał wliczania do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów pobierania wynagrodzenia chorobowego i świadczeń wynikających z macierzyństwa, za które pracownik po 14 listopada 1991 r. otrzymał wynagrodzenie lub inne świadczenia.

Choć przepis wykluczył zaliczanie tych okresów do stażu pracy w szczególnych warunkach wstecz, [b]Trybunał Konstytucyjny[/b], do którego trafiła skarga rzecznika praw obywatelskich,[b] w wyroku z 10 lipca 2008 r. (sygn. K 33/06)[/b] uznał to za dopuszczalne.

Jeżeli więc takie okresy przypadają po 14 listopada 1991 r., nie są wliczane przez ZUS do stażu pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, ale jedynie do ogólnego stażu pracy. Trzeba tu przypomnieć orzecznictwo Sądu Najwyższego, trudno jednak powiedzieć czy takie osoby mogą walczyć przed sądem o zaliczenie tych okresów do tego stażu sprzed nowelizacji ustawy 1 lipca 2004 r. [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 2005 r. (sygn. II UK 219/04)[/b] przyjął, że do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 88 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela, należy wliczać okresy niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa oraz okresy urlopu udzielanego dla poratowania zdrowia sprzed 1 lipca 2004 r. Po tej dacie wraz ze zmianą przepisów nie jest to już możliwe.

Do specjalnego stażu pracy nie zalicza się jednak, bez względu na to, w jakim okresie zostały przebyte, okresu urlopu wychowawczego, służby wojskowej, urlopu bezpłatnego. Zdaniem SN cel urlopu wychowawczego jest inny od urlopu macierzyńskiego, zwolnienia z powodu choroby lub od urlopu dla poratowania zdrowia. Nie zalicza się do okresu pracy w szczególnym charakterze, gdyż nie zapewnia możności dalszego wykonywania pracy. Dotyczy to zresztą nie tylko nauczycieli, ale także innych grup zawodowych objętych uprawnieniem do preferencyjnej emerytury we wcześniejszym wieku z tytułu pracy w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach [b](niepublikowany wyrok z 6 czerwca 2006 r., sygn. I UK 338/05). [/b]

[srodtytul]Praca w szczególnym charakterze[/srodtytul]

Na podstawie starych przepisów na takie emerytury mogą przejść również zatrudnieni w szczególnym charakterze. Także oni staż pracy uprawniający ich teraz do emerytury w obniżonym wieku musieli wypracować przed 1999 r. Dla każdej z tych grup zawodowych wiek emerytalny różni się i wynosi dla kobiet od 40 do 55 lat, a dla mężczyzn od 45 do 60 lat. W myśl art. 32 ust. 3 i art. 33 ustawy emerytalnej są to pracownicy:

> organów kontroli państwowej,

> administracji celnej,

> wykonujący działalność twórczą lub artystyczną,

> dziennikarze redakcji dzienników, czasopism, radia, telewizji oraz organów prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,

> nauczyciele, wychowawcy lub inni pracownicy pedagogiczni,

> żołnierze zawodowi, funkcjonariusze policji, UOP, ABW, AW, Straży Granicznej, BOR, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,

> jednostek ochrony przeciwpożarowej.

[srodtytul]Nie można łączyć stażu w różnych zawodach[/srodtytul]

Osoby starające się o emeryturę w obniżonym wieku muszą także pamiętać o tym, że nie mogą sumować stażu pracy w szczególnych warunkach ze stażem pracy w szczególnym charakterze.

[b]Trybunał Konstytucyjny potwierdził tę zasadę w wyroku z 20 maja 2008 r. (sygn. SK 9/07)[/b]. Takie wątpliwości pojawiają się najczęściej w przypadku osób, które zajmowały się np. praktyczną nauką zawodu – dzięki czemu wypracowały staż nauczycielski, czyli w szczególnych warunkach wymieniony w art. 32 ustawy emerytalnej. Później zajęły się wykonywaniem tego zawodu, co dawało im kolejne lata stażu, jednak tym razem pracy w szczególnych warunkach, najczęściej wymienionych w najobszerniejszym wykazie A rozporządzenia z 1983 r.

Zgodnie z § 4 ust. 3 rozporządzenia z 1983 r. sumować można wyłącznie staż w zawodach wymienionych w wykazie A. Doliczyć do niego można także pracę w górnictwie, na kolei, w hutnictwie, w żegludze powietrznej, morskich portach, a także czas służby jako strażak, żołnierz zawodowy oraz policjant.

Okresy pracy jako nauczyciel, celnik, twórca, artysta, dziennikarz czy pracownik Najwyższej Izby Kontroli nie doliczają się do tego stażu.

[srodtytul]Za pracę na kolei...[/srodtytul]

Zatrudnieni przed 1999 r. w PKP mogą skorzystać z uprawnień przewidzianych w art. 184 ustawy emerytalnej, jeśli wypracowali wtedy ogólny staż pracy (20 lub 25 lat w zależności od płci), w tym 15 lat na kolei.

Pracownikami kolejowymi uprawnionymi do wcześniejszej emerytury kolejowej są osoby zatrudnione w:

> jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, z wyłączeniem biur projektów kolejowych,

> innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Przy ustalaniu prawa do emerytury kolejowej do wymaganego okresu 15 lat przyjmuje się okresy pracy na kolei i pracy równorzędnej z pracą na kolei oraz okresy zaliczane do pracy na kolei.

Za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy. Do szczególnego stażu uprawniającego do emerytury kolejowej są także zaliczane okresy wymienione w art. 44 ustawy emerytalnej i jest to np. czas zatrudnienia lub pełnienia funkcji z wyboru w związkach zawodowych w czasie bezpłatnego urlopu udzielonego pracownikowi na ten cel. W myśl art. 45 można do niego doliczyć także okresy służby np. w straży granicznej; służbie więziennej.

[b]Uwaga!

Każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się przy ustalaniu preferencyjnego stażu jako 14 miesięcy zatrudnienia.[/b]

[srodtytul]... i pod ziemią[/srodtytul]

Z kolei górnicy, którzy w myśl art. 39 ustawy emerytalnej nie spełniają preferencyjnych dla tej grupy zawodowej warunków do uzyskania emerytury za pracę pod ziemią, mogą skorzystać z możliwości obniżenia podstawowego wieku emerytalnego. Takie uprawnienie mają osoby, które przed 1999 r. przepracowały pod ziemią co najmniej pięć lat lub ten sam okres w warunkach określonych w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy emerytalnej (m.in. na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża).

Skorzystają z takiej możliwości, jeśli spełniają pozostałe warunki przewidziane w art. 184 ustawy emerytalnej, czyli przepracowali przed 1 stycznia 1999 r.: 20 lat – kobiety, i 25 lat – mężczyźni. Obniżenie następuje przez odjęcie od podstawowego wieku emerytalnego sześciu miesięcy za każdy rok takiej pracy. Będzie to więc co najmniej dwa i pół roku (wiek emerytalny wyniesie wówczas 57,5 roku dla kobiet i 62,5 roku dla mężczyzn). Zmniejszenie nie może jednak przekroczyć 15 lat.

[ramka][b]Pamiętaj![/b]

[b]Wykaz A[/b] stanowiący załącznik do rozporządzenia z 1983 r. zawiera następujące rodzaje prac (wybrane):

[b]Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych[/b]

1. Roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach.

2. Budowa oraz remont chłodni kominowych i kominów przemysłowych.

3. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

4. Prace zbrojarskie i betoniarskie.

5. Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości.

6. Prace malarskie konstrukcji na wysokości.

7. Prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda – ląd.

[b]Dział VIII. W transporcie[/b]

1. Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie.

2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

3. Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

4. Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym – pracownicy wpisani na listę członków załogi tych statków.

5. Prace na statkach żeglugi śródlądowej (pracownicy zaliczeni do personelu pływającego, z wyjątkiem zatrudnionych sezonowo).

6. Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich.

7. Prace na torach wodnych i łowiskach morskich.

[b]Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej[/b]

1. Prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami.

2. Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów.

3. Prace w prosektoriach i zakładach anatomopatologicznych, histopatologicznych i medycyny sądowej.

4. Prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego.

5. Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci.

[b]Wykaz B[/b] z rozporządzenia z 1983 r. jest bardziej zróżnicowany (wybrane):

– Dla pracujących przy azbeście,ołowiu, aluminium, rybaków, nurków, GOPR-owców wiek emerytalny wynosi 50 lat (kobieta) i 55 lat (mężczyzna). Staż (wypracowany przed 1999 r.): ogólny odpowiednio 20- lub 25-letni, a w nim dziesięć lat pracy w tych warunkach szczególnych.

– Dla zatrudnionych w morskich portach handlowych wiek emerytalny to 55 lat dla obu płci. Staż(wypracowany przed 1999 r.): ogólny odpowiednio 20- i 25-letni, w tym 15 lat pracy w tych warunkach szczególnych. Dodatkowo jednak wiek emerytalny muszą osiągnąć w czasie wykonywania prac w warunkach szczególnych lub w czasie zatrudnienia, do którego pracownik został skierowany po zwolnieniu z takiej pracy.[/ramka]

Pozostało 97% artykułu