Przedsiębiorcom ubezpieczenie chorobowe przysługuje od dnia dobrowolnego zgłoszenia

Osoba prowadząca działalność gospodarczą obowiązkowo podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania. Tak stanowi ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74, ze zm., dalej ustawa systemowa).

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które przystąpiły do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, mogą dzięki temu uzyskać zasiłki: chorobowy, macierzyński, opiekuńczy oraz świadczenie rehabilitacyjne. Nie otrzymają natomiast wynagrodzenia za czas choroby z art. 92 kodeksu pracy – jest ono bowiem finansowane przez pracodawców i przysługuje wyłącznie pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą oraz poborowym, odbywającym służbę zastępczą, a także zasiłku wyrównawczego (przysługuje wyłącznie pracownikom) >patrz ramka niżej.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność ubezpieczeniem chorobowym jest objęta dobrowolnie od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od zgłoszenia. Dobrowolne ubezpieczenie od dnia wskazanego we wniosku jest możliwe tylko wtedy, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych a także do ubezpieczenia chorobowego złożyła w ciągu siedmiu dni od powstania obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.

Kuśnierz prowadzi małą pracownię kuśnierską od 3 marca 2008 r. Do ZUS zgłosił się 7 marca, wypełniając druk ZUS ZUA do ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego, wypadkowego oraz – dobrowolnie – do chorobowego. Wszystkimi ubezpieczeniami (w tym chorobowym) został objęty od 3 marca 2008 r.

Szewc prowadzi zakład rzemieślniczy od kilku lat. Zgłosił się tylko do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i wypadkowego. 1 marca 2008 r. postanowił przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, ale wniosek w tej sprawie na druku ZUS ZUA złożył 3 marca 2008 r. Od tej daty jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od:

- jednak niż od dnia jego złożenia,

- pierwszego dnia miesiąca, za który nie opłacono na czas dobrowolnej składki chorobowej,

- dnia ustania tytułu ubezpieczenia, czyli od dnia zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności.

W razie wpłaty składek po terminie lub w zaniżonej wysokości dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy.

Jeżeli za część miesiąca, za który przedsiębiorca nie opłacił w terminie składki na ubezpieczenie chorobowe a pobrał zasiłek chorobowy, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje.

Przedsiębiorca przekazuje składkę chorobową do ZUS łącznie z pozostałymi składkami, czyli do 10 dnia następnego miesiąca, jeżeli firmę prowadzi samodzielnie, a jeżeli zatrudnia pracowników – do 15 dnia następnego miesiąca.

W uzasadnionych wypadkach dyrektor oddziału ZUS na wniosek przedsiębiorcy może przystać na opłacenie składki chorobowej po terminie. Zależy to od jego uznania, ale przed podjęciem takiej decyzji bada wszystkie okoliczności. Sprawdza m.in., czy przedsiębiorca:

- zalegał już wcześniej w opłacaniu składek,

- odprowadzał je w należnej wysokości,

- jeśli nie, to jaka niedopłata wchodziła w grę,

- występował już z wnioskami o zgodę na opłacenie składki po terminie,

- często korzystał ze zwolnienia lekarskiego.

Idąc na rękę przedsiębiorcom, ZUS przyjmuje, że złożyli oni dorozumiany wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym, mimo że formalnie tego nie zrobili (najczęściej z powodu nieznajomości przepisów). Dotyczy to jednak tylko tych, którzy sporadycznie nie regulują składek w terminie, a następnie opłacają je w pełnej wysokości i na czas.

Fryzjerka pani Ewa przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Składki na ZUS zawsze opłacała w ustawowym terminie, czyli do 10 dnia następnego miesiąca. Wyjątkowo jednak przelew za luty 2008 r. przekazała dopiero 11 marca. Przedstawiła w ZUS zwolnienie lekarskie od 3 do 7 marca 2008 r. Otrzymawszy je, ZUS zwrócił się do niej, aby napisała wniosek do dyrektora oddziału o zgodę na opłacenie składek po terminie. Termin został przywrócony i pani Ewa otrzymała zasiłek chorobowy.

Okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego dla osób dobrowolnie ubezpieczonych, a więc również dla prowadzących pozarolniczą działalność wynosi 180 dni.

Zasady udzielania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego reguluje ustawa z 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm., dalej ustawa chorobowa). Zgodnie z jej art. 4 prywatni przedsiębiorcy muszą więc czekać na ten zasiłek o wiele dłużej niż obowiązkowo ubezpieczeni pracownicy, dla których takie wyczekiwanie wynosi 30 dni. Gdyby jednak zrównać ich długość, osoby podlegające dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu mogłyby zgłaszać się do niego okazjonalnie, np. w razie zagrożenia chorobą czy przewidywanego pobytu w szpitalu. Do tych 180 dni wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni.

Pan Zygmunt pracował siedem lat na etacie do 29 lutego 2008 r. 3 marca 2008 r. otworzył własny zakład kserograficzny, a 7 marca zgłosił się do ZUS do ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do dobrowolnego chorobowego jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Od 17 marca 2008 r. korzystał z pięciodniowego zwolnienia lekarskiego. Za ten czas przysługuje mu zasiłek chorobowy, bo na poczet okresu wyczekiwania zalicza mu się czas pozostawania w ubezpieczeniu pracowniczym. W sumie przekroczy to wymagane 180 dni wyczekiwania.

Zgodnie z art. 8 ustawy systemowej osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność są:

- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU nr 173, poz. 1807 ze zm.) lub innych przepisów szczególnych,

- twórcy i artyści, którzy uzyskali wymaganą decyzję komisji do spraw zaopatrzenia emerytalnego twórców, działającej przy ministrze kultury,

- osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU nr 144, poz. 930 ze zm.) lub prowadzące działalność, z której otrzymują przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),

- wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółek jawnych, komandytowych i partnerskich.

Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, a więc bez okresu wyczekiwania, prawo do zasiłku mają:

- poszkodowani w wypadku w drodze do lub z miejsca prowadzenia działalności,

- absolwenci szkół i szkół wyższych, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

- osoby, które rozpoczęły działalność bezpośrednio po urlopie wychowawczym lub po urlopie bezpłatnym,