Zasady korzystania z leczenia w publicznej służbie zdrowia określa ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) i rozporządzenia do niej wydane.
W podstawowej opiece zdrowotnej w przychodniach obowiązuje rejonizacja, czyli ubezpieczony musi najpierw zapisać się do lekarza rodzinnego czy pielęgniarki, z których pomocy chce stale korzystać. Pacjent ma prawo nie częściej niż dwa razy w roku wybrać bezpłatnie personel medyczny podstawowej opieki zdrowotnej. Po każdej kolejnej zmianie, która nie jest np. spowodowana zmianą miejsca zamieszkania, pacjent musi już wpłacić na konto NFZ 80 zł, chyba że przebywa poza miejscem zamieszkania, np. na wakacjach. Wtedy może skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego nawet w przychodni, do której nie jest zapisany.
Lekarz rodzinny leczy w podstawowym zakresie np. z grypy. Medyk ten koordynuje opiekę zdrowotną nad pacjentem, bo kieruje go na rehabilitację, badania laboratoryjne, do specjalisty, wypisuje też recepty. Ale już z kosztownych badań diagnostycznych lekarz rodzinny może wysłać tylko na kolonoskopię i gastroskopię. Na tomografię czy rezonans magnetyczny pacjenta kieruje lekarz specjalista w poradni. Skierowania od lekarza rodzinnego do specjalisty są ważne, dopóki istnieje potrzeba, aby pacjent poddał się badaniom.
Z kolei lekarz specjalista w poradni, oprócz przeprowadzania badań lekarskich, orzeka też o stanie zdrowia chorego, kieruje na badania kontrolne, do innego specjalisty lub do szpitala. O ile do lekarza rodzinnego zgłaszający się chory może dostać jeszcze się tego samego lub następnego dnia, o tyle na wizytę u specjalisty bądź na zabiegi specjalistyczne, nawet ze skierowaniem, musi już poczekać. W takim wypadku każda poradnia czy szpital mający podpisaną umowę z NFZ na realizację świadczeń medycznych musi prowadzić listę oczekujących, na bieżąco ją aktualizować i wskazać pacjentowi termin wykonania świadczenia.
Skierowanie do specjalisty jest ważne, dopóki jest potrzeba badania
