Sołżenicyn otrzymał literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości w 1970 roku. W jej uzasadnieniu znalazły się m.in. słowa: za moralną siłę, z jaką spełnia obowiązki wobec niezastąpionych tradycji literatury rosyjskiej. Niektóre źródła podają, że nagroda przyznana została pisarzowi za Archipelag Gułag, jednak w roku 1970 dzieło to nie było jeszcze opublikowane (choć mogło być znane Komitetowi Noblowskiemu w nieoficjalnym odpisie). Sołżenicyn przez długi czas nie mógł zdecydować się na odebranie nagrody, obawiając się zakazu powrotu do ojczyzny.
W czasie II wojny światowej walczył m.in. pod Leningradem i Kurskiem. W 1945 został oskarżony o "agitację antyradziecką" i skazany na 8 lat obozu, zamienionych na dożywotnie zesłanie.
W 1956 roku został zrehabilitowany i od tej chwili pracował w Riazaniu jako nauczyciel matematyki. Od 1962 poświęcił się pracy literackiej. W 1974 roku został aresztowany i deportowany za "zdradę ojczyzny" w związku z przechwyceniem przez KGB maszynopisu dzieła Archipelag Gułag, nad którym autor pracował około 20 lat. W 1975 pozbawiono go obywatelstwa i wydalono z ZSRR.
Mieszkał w Szwajcarii, RFN, a od 1976 w Stanach Zjednoczonych. W 1994 powrócił do Rosji. Od 1997 był członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk. Głosił poglądy chrześcijańsko-narodowe. W swoich publikacjach propagował wizję odrodzenia religijnego i moralnego Rosji i Europy.
