Katarzyna Gniewkowska - rozmowa w Rzeczpospolitej

Unika pani wywiadów, publicznych wystąpień, nie chadza na bankiety. To dziś bardzo niepraktyczne podejście do zawodu aktora...

Katarzyna Gniewkowska:

Zawodowo wolę, żeby oglądano mnie w postaciach, które kreuję. Staram się nikogo nie grać w życiu. Znaleźć w nim pewną harmonię, oddzielając zawód od prywatności, i robić wszystko, by żadna z tych dziedzin nie ucierpiała.

Zbliżenie - czytaj więcej

Udaje się?

Nie zawsze. Myślę, że w naszym tułaczym aktorskim żywocie bywa tak, że raz cierpi jedno, raz drugie. Kiedy człowiek otrzymuje interesującą propozycję filmową czy teatralną na drugim końcu Polski, radość grania przyćmiewa świadomość, że np. przez dwa miesiące nie będzie się widzieć z rodziną. Z drugiej strony kiedy ma się ich wszystkich przy sobie i telefon długo milczy, znowu czuje się niepokój. Dusza się drze, bo ma się świadomość, że gdzieś powstaje coś interesującego, ważnego, a mnie przy tym nie ma.

Rozdarcia duszy nie pozostają bez echa, skoro w pani artystycznej karierze jest i chorzowski Teatr Rozrywki, i scena Zofii Kalińskiej...

Zofia Kalińska przez wiele lat pracowała z Tadeuszem Kantorem. Bardzo dużo się od niej nauczyłam. Traktowanie teatru w sposób tak emocjonalny, dogłębny, wręcz mistyczny w znacznym stopniu poszerzyło też moje możliwości zawodowe.

Spektakl o Heloizie i Abelardzie pokazywaliśmy z powodzeniem w Edynburgu. Na Fringe'u zdobyliśmy główną nagrodę. To bardzo ciekawe doświadczenie. Z Teatru Rozrywki otrzymałam role w musicalu „Ocean niespokojny", a potem w „Apetycie na czereśnie" i nie miałam wątpliwości, że warto je przyjąć. Mogłam wykorzystać zdolności muzyczne, co nie zdarza się często.

Bycie córką aktora Jerzego Gniewkowskiego pomogło pani w wyborze zawodu?

Z pewnością tak. Mój wspaniały tato wprowadził mnie w świat teatru. Nasycałam się nim od dziecka. Ta miłość do teatru powodowała czasem zatracenie się w nim. Zorientowałam się, że dla wielu ludzi aktorstwo jest rodzajem terapii, a postacie, które grają, stają się maską skrywającą ich wrażliwość, a często i nieśmiałość.

Która rola była takim egzaminem dojrzałości?

Grusza w „Braciach Karamazow" w reżyserii Krystiana Lupy. Dochodziłam do tej postaci w czasie wielomiesięcznych prób. To artystyczne dojrzewanie było też moim dojrzewaniem życiowym. Znalazłam w sobie pokłady siły scenicznej dotąd nieodkryte. Dzięki Krystianowi Lupie i Dostojewskiemu z młodej dziewczyny stałam się dojrzałą kobietą. Myślę, że ten spektakl bardzo silnie wpłynął na moją świadomość nie tylko aktorską.

Niezwykłość tych „Braci Karamazow" w Starym Teatrze polegała też na tym, że powróciliście do przedstawienia po ośmiu latach przerwy...

Trudno nam było odnaleźć siebie sprzed lat. Szukaliśmy postaci w nowych przestrzeniach umysłu i fizyczności. Pojawiły się ciekawe obserwacje. Paweł Miśkiewicz grający Aloszę z wrażliwego młodzieńca stał się szpakowatym, dojrzałym mężczyzną. Wszyscy mieliśmy świadomość, że kreowani przez nas bohaterowie stali się pełniejsi, bogatsi o nowe doświadczenia.

Miłośnicy teatru wiedzą dobrze, kim jest Katarzyna Gniewkowska, ale gdyby nie udział w kilku serialach dla wielomilionowej rzeszy pozostałaby pani anonimowa...

Od lat jestem związana ze Starym Teatrem i Krakowem i mam świadomość, jak wielu wspaniałych artystów w tym mieście jest niedocenionych tylko z tego powodu, że nie zagrali w popularnym filmie czy produkcji telewizyjnej. Serial „Majka" kręcony w naszym mieście był tego najlepszym przykładem. Po jego emisji wielu telewidzów po raz pierwszy zapoznało się z aktorami, którzy w naszych teatrach mają już ugruntowaną pozycję.

O pani też nie byłoby wiadomo, gdyby nie serial „Ekipa", a zwłaszcza „Czas honoru"... Czym tłumaczy pani tak duże zainteresowanie tym serialem?

Myślę, że po wielu latach udało się opowiedzieć o naszej historii w taki sposób, że ani młodzi, ani starsi widzowie nie czują w tym fałszu. Twórcy filmu mówią o bohaterstwie, poświęceniu, odpowiedzialności, ale też o normalnym życiu. Patrząc na młodych aktorów, nastolatki widzą w nich siebie, utożsamiają się z nimi. Rozumieją, czym był patriotyzm, i przekonują się, że nie trzeba mówić o nim na klęczkach, żeby dotrzeć do jego istoty. Ogromna w tym zasługa Michała Kwiecińskiego, który pierwszy krok w tej dziedzinie zrobił dzięki świetnemu filmowi „Jutro pójdziemy do kina". Myślę, że sukces tego właśnie tytułu zachęcił go, by w podobny sposób – niemal z udziałem tych samych aktorów opowiedzieć coś więcej o naszej późniejszej historii.

Gdy spojrzymy na pani artystyczny dorobek, zobaczymy, że zdaniem wielu reżyserów dobrze odnajduje się pani w świecie Witkacego. I gdyby nie filmowe „Nienasycenie" można by mówić o pełnym sukcesie.

Wiem, że film został zmiażdżony przez recenzentów. Nie wiem, czy tak do końca na to zasłużył. Być może zostało popełnionych wiele błędów, może zawiódł montaż, może Czarek Pazura powinien się skupić na jednej postaci, a nie grać ich kilka. Każdy z nas zresztą dziś pewnie wytknąłby sobie jakieś błędy. Coś poprawił, coś zmienił. Wiem jednak, że tę produkcję przygotowywało grono prawdziwych entuzjastów. Było jakieś twórcze szaleństwo, któremu wszyscy chętnie ulegliśmy. Film realizowany był w wileńskim studiu filmowym z rozmachem, jaki towarzyszy dziś niewielu produkcjom. Zdawaliśmy sobie sprawę, że to ma być Witkacy dla szerokich mas, a nie wąskiego grona literaturoznawców. Wydawało mi się, że mimo wszystko warto zaryzykować, gdy intencje są szlachetne.

Podobnym ryzykiem był udział w filmie „Nieruchomy poruszyciel"...