1 procent od smartfona dla twórców, wykonawców i producentów

Czy po odejściu ministry Hanny Wróblewskiej w wyniku rekonstrukcji rządu nowa ministra – Marta Cienkowska – zapowiedziała zmiany w dotychczasowej polityce?

Marta Cienkowska, która objęła funkcję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest osobą z dużym doświadczeniem pracy w resorcie i w kulturze. Na pewno ma swoje pomysły, ale to ona będzie o nich mówić jako pierwsza, nie ja. Każdy minister konstytucyjny ma prawo kreować politykę danego resortu według swojej wizji. To, co się nie zmienia, to stawianie kultury na pierwszym miejscu.

Czytaj więcej

Polityka

Gigantyczne wyzwania nowej ministry kultury Marty Cienkowskiej

Marta Cienkowska, dotychczasowa wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego z ramienia Polski 2...

Ustawę o prawach autorskich uchwalono w 1994 r. dopiero pod presją amerykańskich sankcji za piractwo. Dlaczego nowelizacja rozporządzenia z 2003 r. o opłatach za urządzenia kopiujące w prywatnym użytku, rekompensujące straty autorom, wykonawcom i producentom, trafia do konsultacji dopiero teraz? Przecież rewolucja cyfrowa z udziałem m. in. smartfonów trwa od wielu lat?

Ostatniej nowelizacji rozporządzenia dokonano w 2008 roku, były też delikatne zmiany w 2011 r., ale rzeczywiście od tamtego czasu dużo się zmieniło, nie tylko w Polsce, ale i na świecie, zwłaszcza w technologii dzięki cyfryzacji i upowszechnieniu smartfonów. Dla porządku powiem, że Ministerstwo Kultury za rządów Prawa i Sprawiedliwość przygotowywało nowelizację rozporządzenia z opłatą w wysokości 4 proc. od ceny urządzeń. Ten projekt nigdy nie wyszedł poza mury ministerstwa. I dobrze, co nie zmienia faktu, że rozporządzenie o opłacie reprograficznej od lat potrzebuje aktualizacji. Przez poprzednie lata nie było politycznej woli albo brakowało odwagi.

My chcemy w końcu dostosować kształt rozporządzenia do rzeczywistości i do światowych standardów. Oddanie nowelizacji rozporządzenia do konsultacji publicznych było jedną z ostatnich decyzji ministry Hanny Wróblewskiej. Smartfony, komputery osobiste i nowoczesne telewizory z funkcją nagrywania, z których korzystamy na co dzień, od lat powinny być obecne w obowiązującym rozporządzeniu. Są w nim za to kasety VHS albo magnetowidy. Mało kto ich dzisiaj używa. Tymczasem ze smartfonów korzysta 75 proc. Polaków, zaś w grupie 18-24 lat aż 93 proc. obywateli.

Czy wszystkie smartfony, nawet te, które nie dają potencjału do kopiowania, odtwarzania, będą podlegać opłatom?

Tylko te z pamięcią powyżej 32 GB, te z mniejszą – nie. Tak samo nie wszystkie telewizory. Opłata dotyczy również dekoderów wideo z pamięcią zewnętrzną, które mogą rejestrować obraz i służyć do kopiowania nagranego materiału na inne urządzenia. W katalogu zostały – ze stawką zmniejszoną do maksymalnie 2 proc. z obowiązujących wcześniej 3 proc. – kopiarki, skanery, urządzenia wielofunkcyjne… i na samym końcu listy przysłowiowy już magnetowid z symboliczną opłatą 0,01 proc. od kwoty sprzedaży hurtowej.

Czy Polska jest jedynym krajem, który nie wprowadził nowoczesnego rozporządzenia w związku z regulacjami w Unii Europejskiej?

Jednym z ostatnich. 20 krajów Unii Europejskiej te przepisy wprowadziło i obowiązują tam z powodzeniem od wielu lat.

Na liście zostało 19 urządzeń, do tej pory było ich 65. Ale czy Polacy nie odbiorą opłat jako kolejnego podatku?

Opłata reprograficzna nie jest podatkiem – to koszt po stronie producentów i importerów sprzętu. To jest element społecznej odpowiedzialności biznesu, który – podkreślam – funkcjonuje z powodzeniem na całym świecie. Branża technologiczna jest częścią szerszego, cyfrowego ekosystemu. W całej Europie uczestniczy w opłatach reprograficznych, jest to naturalna część prowadzenia biznesu w tym obszarze na dzisiejszych rynkach. Aktualizujemy listę nośników właśnie po to, żeby te same zasady obowiązywały na naszym rynku. Twórcy, wykonawcy, producenci, czyli wszyscy ci, którzy będą beneficjentami tych środków, od dawna czekają na tę zmianę. Dzisiejsze przychody organizacji zbiorowego zarządzania w Polsce z tytułu opłaty reprograficznej są najniższe w Europie. To jest ledwie ponad 35 milionów zł, a powinny wynosić około 150-200 milionów zł

Skąd taka kalkulacja?

Uwzględniając dane GUS dotyczące wartości rynku krajowego telefonów komórkowych typu smartfony w 2023 r. na poziomie ok. 12 mld zł, zakładamy, że wpływy z tej pozycji mogą sięgnąć ok. 100 mln zł. Z kolei rynek krajowy telewizorów, zgodnie z danymi GUS za lata 2022–2023, kształtuje się na poziomie ok. 6 mld zł, zatem wpływy z tej pozycji mogą wynieść ok. 50 mln zł. W sumie opłaty na smartfony i telewizory mogą przynieść uprawnionym podmiotom wpływy w wysokości ok. 150 mln zł. Te pieniądze nie trafią do budżetu państwa, tylko – za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania – do artystek i artystów. Opłatę poniosą producenci i importerzy sprzętu wymienionego w rozporządzeniu.

Wspominał pan o projekcie opłaty 4 proc. zaproponowanym przez rząd PiS. W Europie są rozwiązania procentowe i kwotowe. Jakie będą u nas?

Rozwiązania na całym świecie są różne, te obowiązujące w Europie najczęściej zakładają opłaty wyższe niż proponowany przez nas 1 proc. W Austrii od smartfona liczona jest kwota 5,5 euro za sztukę. W Belgii 4 euro na telefony komórkowe, tablety i komputery. W Hiszpanii obowiązują stawki: 3,25 euro za smartfon, 3,75 euro za tablet oraz 5,33 euro za komputer. W Niemczech stawka za telefon komórkowy wynosi 6,25 euro, za tablet – 8,75 euro, a za komputer przenośny – 10,60 euro. We Francji stawki za telefony komórkowe i smartfony uzależnione są od pojemności urządzenia i wahają się od 4–14 euro za sztukę. Stawki procentowe obowiązują na Słowacji i w Czechach. Na Słowacji wynoszą odpowiednio 0,7 proc. wartości smartfonu, 0,6 proc. tabletu i 0,85 proc. komputera. Podobnie jest w Czechach, gdzie opłata dla urządzeń kopiujących wynosi 3 proc. ceny sprzedaży, a dla odbiorników telewizyjnych z funkcją nagrywania – 1,5 proc.