Ostatni raz stanął za kamerą w 2007 roku. Nakręcił wtedy poruszający dramat sensacyjny "Nim diabeł dowie się, że nie żyjesz". Jednak symboliczne zwieńczenie jego wspaniałej, trwającej ponad pół wieku kariery nastąpiło dwa lata wcześniej, gdy Akademia przyznała mu Oscara za całokształt twórczości.
Naprawiła w ten sposób swój błąd, jakim był brak statuetki dla Lumeta za reżyserię. W tej kategorii zdobył "tylko" cztery nominacje: za debiutancki film "Dwunastu gniewnych ludzi" (1957), "Pieskie popołudnie" (1975), "Sieć" (1976) i "Werdykt" (1982). Każdy z tych obrazów, razem ze słynnym "Serpico" (1973), należy do klasyki kina, jest częścią legendy Hollywood.
Sidney Lumet lubił o sobie mówić jako o rzemieślniku, którego podstawowym obowiązkiem jest perfekcyjne wykonanie zadania. Jednak kiedyś napisał: "Celem wszystkich filmów jest rozrywka. Ja wierzę w kino, które idzie krok dalej. Skłania widza do zastanowienia się nad własnym sumieniem". Dlatego jego bohaterowie dokonywali trudnych, niejednoznacznych moralnie wyborów. Stawali do walki z uprzedzeniami ("Dwunastu gniewnych ludzi", "Pieskie popołudnie"), korupcją w policji ("Serpico") i hipokryzją mediów ("Sieć"), ale byli osamotnieni. Ich bunt zwykle okazywał się aktem straceńczej odwagi.
Lumet przyczynił się do rozkwitu kina obywatelskiego w Hollywood, krytycznie analizującego działalność najważniejszych instytucji publicznych, m.in. wymiaru sprawiedliwości, służby zdrowia, telewizji. W dzisiejszej fabryce snów ten charakterystyczny dla filmów Lumeta publicystyczny zapał już wygasł. Obecnie jest domeną zaangażowanego dokumentu, czego przykładem oscarowe "In-side Job" Charlesa Fergusona.
Koniec epoki
Ukochanym miastem Lumeta był Nowy Jork. Co prawda urodził się w 1924 r. w Filadelfii, ale po roku zamieszkał z rodzicami w pełnej imigrantów nowojorskiej dzielnicy Lower East Side. Ona ukształtowała jego wrażliwość. W wywiadach podkreślał: "Sądzę, że ktoś taki jak ja – dziecko wielkiego kryzysu, wychowane w dzielnicy nędzarzy, a na dodatek Żyd – w sposób oczywisty musi się zainteresować problematyką społeczną".
